Een Belgisch artiest, Belgisch label, Belgisch artwork op de hoes en zelfs een Belgisch hoofdinstrument: veel Belgischer kan een plaat niet zijn, of ze moest in chocolade worden geperst. Het was inderdaad Adolphe Sax die, voordat hij de saxofoon ontwierp, de basklarinet ontwikkelde. Pas een eeuw en vele bijrollen in symfonieën later kreeg het instrument solo alle ruimte in composities van Xenakis en Berio, waarna Eric Dolphy en Louis Sclavis er groot mee werden in de jazz. Sinds 2017 is Ben Bertrand als solist op zoek naar nieuwe wegen met de basklarinet, eerst nog wat zoekend, maar intussen duidelijker richting filmische ambient noir, met een romantische onderstroom.
Vaderlandse labels Off en (het in pauze verkerende) Les Ateliers Claus zetten hem op weg, Stroom volgde, en tekende als intussen ook internationaal gewaardeerd label – Dntel en Efterklang zijn fan – voor de opvolger van Black Zodiak. Die met Manah Depauw geschreven plaat haalde vooral inspiratie uit sciencefiction, maar ook mystiek en de ruimte boeien Bertrand: hij gebruikte al Koreaanse mystieke bronnen, interpreteerde werk van mystica Hildegard von Bingen en droeg werk op aan de eerste vrouwelijke astronaute. Zijn liefde voor de basklarinet is daarbij vast niet helemaal toevallig: wat lagere registers opzoekend binnen de blazers, leent het zich voor ietwat melancholische, maar tegelijk zeer wendbare, daardoor ook wat mysterieuze klanken.
De titel Relic Radiation -verwijzend naar de kosmische achtergrondstraling, microgolfstraling die zou voortvloeien uit de Big Bang, al is er ook een theorie die uitgaat van een cyclische Big Bounce, een term die ook een tracktitel meekreeg- zet Bertrands interesse in ruimtewetenschap terug in het licht, maar verwijst ook naar de nawerkende invloed van Bertrands vader, die stierf in 2021. De plaat is ook een vorm van verwerking daarvan, en werd gemaakt in een Slovaakse studio bij een watermolen, locatie voor het experimentele Mela-festival, waar hij al een paar keer optrad.
Je zou kunnen denken dat Microwave Background in een zandstorm verzeilde, waarbij grof sediment door de basklarinet werd geblazen. Niets daarvan: Bertrand bespeelde de blazer met de slap tongue-techniek (waarbij het blaasriet wordt aangezogen, en dit erna tegen het mondstuk slaat), stuurde het resultaat door een Eventide H90 effectbox, speelde een lagere toon in met circulaire ademhaling, liet deze over vier tape loopers glijden, om met tape delay tot een orgelachtige klank te komen. Melancholischer klinkt Event Horizon, dat de basklarinet via bewerking als een in koper gegoten synth doet klinken, wentelend over tragere, lagere tonen als uit een vorige eeuw opgediept.
Daar ligt de crux van de zoektocht voor Bertrand: met Eventide, Oto Delay en/of Microcosm elektronica een organischer geluid geven, onderweg spelend met nieuwe expressieve mogelijkheden, een brug leggend tussen traditie en vernieuwing, met een bijwijlen onherkenbaar gemaakt instrument. Inspiratie daarvoor haalde Bertrand mee uit werk van Terry Riley (het met sax ingespeelde Poppy Nogood and the Phantom Band “All Night Flight”) en Jon Hassell, net als Gavin Bryars artiesten die klassieke instrumenten aan elektronica verbonden. In zekere zin is ook Mark Rushton een geestesgenoot, al haalt die de studiotechnieken prominenter naar voor in zijn geluid.
Eénmaal voegt Bertrand een (gewone) klarinet toe, als accent voor de hoge tonen, in Stereo A, dat klinkt als een wandeling in het blauwe uur, waarbij ganzen even uit hun avondrust lijken gehaald. Twee tracks verwijzen naar Bertrands beide kinderen, met vermelding van geboortedata en lettercode GW, staand voor Gravitation Waves, in 2017 op 130 miljoen lichtjaren van ons sterrenstelsel nagemeten zwaartekrachtgolven. Relic Radiation is daarmee een zeer persoonlijke, qua sfeer en toonzetting erg consistent geworden plaat, met sprekend, vernieuwend cosmic ambient karakter, dat de blazers met een vloeiende stroom aan slim bewerkte, cyclische klankvariaties in een harmonisch geheel vat.
