SAXKARTEL heeft altijd een speciale plaats gehad in het Belgische jazz muzieklandschap. Het is een band die grooved zonder ritmesectie wat geen contradictie is. SAXKARTEL is het geesteskind van Belgisch saxofonist en componist Tom Van Dyck. De samenstelling van de band is vrij uniek met daarin vier leden van de saxofoonfamilie (sopraan, alt, tenor en bariton). Tegenwoordig neemt Tom het kwartet een stap verder door wegen in te slaan waar georganiseerde atonaliteit en asymmetrische grooves een belangrijk onderdeel vormen van het repertoire. De muziek heeft een sterke compositorische basis en laat tegelijkertijd nog veel plaats voor improvisatie.
Zoals we al zegden speelt de band zonder ritmesectie. Hoewel de klassieke ondersteuning van een ritmesectie niet aanwezig is, weet de band een wijd scala aan kleuren, sferen en grooves toe creëren zonder al te veel compromissen te moeten maken. Het project heeft een interessant verleden met medewerking van saxofoonkleppers als Robin Verheyen, Frank Vaganée en Kurt Van Herck, en heeft reeds twee albums onder de arm.
Na een lange winterslaap startte de band in 2019 met een nieuwe bezetting: Matthias Van den Brande (sopraan), Thomas Jillings (alt), Bart Borremans (tenor), Tom Van Dyck (bariton) alsook met een volledig nieuw repertoire. Na alle personeelswijzigingen is het kwartet een (her)ontdekking waard.
In een interview met Tom lezen we dat de interesse voor een instrumentaal kwartet zonder ritmesectie ontstond op vroege leeftijd. Toen hij op z’n vijftiende werd meegenomen naar North Sea Jazz leerde hij het 29th Street Saxophone Quartet kennen. Wat hem toen opviel was dat de saxofoon blijkbaar andere kwaliteiten kon bieden dan louter melodische. Hij was gefascineerd door het ritmische aspect van het kwartet. Later hoorde bij het strijkkwartet van Béla Bartók waarin hij opnieuw geraakt werd door dezelfde ritmische onafhankelijkheid. De afwezigheid van een ritmesectie werd volledig opgevangen door het strijkkwartet.
Hij vond overeenkomsten tussen de expressiviteit van het strijkkwartet en de expressieve speelmethoden die mogelijk zijn op saxofoon. Daarnaast leerde hij ook Oene Van Geel (NL) kennen die zijn eigen strijkkwartet had. Via hem leerde hij het ritmisch hecht samenspelen in onregelmatige maatsoorten zonder dat er ondersteuning nodig is van een ritmesectie kennen.
Op basis van het voorgaande weet je ondertussen min of meer welk muziek je van Saxkartel mag verwachten. Toch kom je regelmatig voor aangename verrassingen te staan. Je kan hun muziek mooi situeren tussen dat van een klassiek kwartet en een akoestisch jazzkwartet. De muzikanten spelen zowel als groep dan wel als functionele solist waarbij ze kunnen rekenen op de ritmische ondersteuning van de andere blazers. Het kwartet slaagt erin om mooi als een uniform geheel de uitgeschreven werken te brengen en vormen een mooie blend terwijl op andere momenten de ritmische individualiteit indruk maakt. Je hoort daarbij duidelijk de eerder aangehaalde invloeden die aan de grondslag liggen van Toms composities.
Het album bestaat uit negen nummers die elk een andere invulling kregen. Die kan gaan van atonaliteit, onregelmatige maatsoorten, groove gerichte indeling tot een meer kamermuziek gerichte invulling. Elke muzikant krijgt ook voldoende plaats om een solistische bijdrage te leveren.
The Chromatic Gardener is op zijn minst een mooi ontwaken na een lange afwezigheid. Het album heeft veel te vertellen, biedt veel variatie, is indrukwekkend op het vlak van klank, intonatie, blend, ritme en samenspel en weet bovendien mooi te schipperen tussen een klassieke en een lossere jazzaanpak.
Door de corona situatie, wordt de release niet begeleid door een releaseconcert. Maar hou alvast volgende websites in de gaten want daar kan je terecht voor alle toekomstige informatie daaromtrent: via www.soulfactory.be en/of www.tomvandyck.eu.
