Waar kon Billy Bragg beter langskomen voor zijn 40-jarige jubileum dan in De Roma in Antwerpen, een zaal die door de kracht van solidaire actie als een feniks uit de as verrees? De vraag stellen is ze beantwoorden.
Een publiek dat de jaren ’80 zelf nog meemaakte, kwam alvast op tijd opdagen voor een inleiding op scherm als opwarmer. We zagen een jonge Billy die al in 1984 de wereld met muziek wou veranderen. Zoals Bragg het later op de avond op het podium samenvatte, was de film een overzicht van zijn meest genante kapsels en jasjes, heerlijk zelfrelativerend dus. Muzikaal staken we nog op dat de jonge solo-artiest zijn percussieve gitaarspel niet zozeer bij de punks, maar bij Johnny Lee Hooker was gaan lenen. Uiteraard was er in de filmfragmenten veel aandacht voor muziek met engagement zoals de Red Wedge tour uit 1986, de optredens met Nathalie Merchant en Michael Stipe na de val van de Muur, De Internationale met het vredeskoor Cor Gobaith, het Leftfield podium in Glastonbury, waarvan Bragg de curator is.
Bragg opende de set zoals hij zijn carrière begon, solo op elektrische gitaar, met The World Turned Upside Down, een song over een opstand tegen de onderdrukkers in 1649, die meteen aansloeg bij de fans. Voor Way Over Yonder In The Minor Key, een song uit de Mermaid Avenue reeks gemaakt met Wilco en met Woody Guthrie teksten, werd hij vervoegd door snaren-wizzard C J Hillman op mandoline, en werd ook meteen de ontroerende kant van de man blootgelegd.
Tussen zowat ieder nummer nam Bragg – naar eigen zeggen als compensatie voor het gebrek aan lichtshow en dansers – uitgebreid de tijd om een anekdote te vertellen. Zo weerstond hij aan clickbait en schreef hij in de plaats Ten Mysterious Photos That Can’t Be Explained. De actuele klimaatcrisis vraagt ook solidariteit en verandering zoals verwoord in King Tide And The Sunny Day Flood. “Simply by collecting up tin cans and empty bottles,” zal het niet lukken.
Als intro op Sexuality, grapte Bragg over zijn safeword en dat voor zijn muzikanten wanneer hij de capo op zijn gitaar weer eens ergens anders plaatst dan gewoonlijk. Hillman speelde voor Johnny Marr en toetsenman Jacob Stoney vulde de sound aan op keyboard en met backing vocals. Veel tekstuele updates in deze song: “Don’t threaten me with Morrissey”. “I’m with Johnny Marr,” luidde het achteraf. We misten heel even de drums voor dit nummer.
Bragg nam het op voor trans- en non-binaire personen, want zij staan nu op de barricaden, zoals een jonge activiste hem enkele jaren geleden duidelijk maakte. In de woorden van Mid Century Modern klonk deze openbaring als: “But the kids that pulled the statues down, they challenged me to see. The gap between the man I am and the man I want to be.”
Dezelfde donkere krachten die de rechten van deze mensen vandaag bestrijden, bestreden vroeger de homo-rechten en voor je het weet wordt het recht op abortus opnieuw aangevallen. Oudere cis-mannen zoals Bragg zijn niet langer het centrum, maar nodig als steun voor wie in de verdrukking komt omwille van zijn of haar of hun identiteit. En al te vaak is het probleem van de ellende mannelijke dominantie en geweld, zo luidde de inleiding voor klassieker Levi Stubb’s Tears.
Oneliners bij de vleet van Bragg: over het 3-jarig uitstel van zijn Australische tour: “I can be postponed, but I can’t be cancelled.” Een lang verhaal over samenhorigheid tijdens zijn show op het Cambridge folkfestival tijdens de vrouwenfinale van het EK voetbal, waarop het machtige Greetings To The New Brunette volgde met hoog spel van de sidemen respectievelijk op de Rickenbacker gitaar en de piano. Ook in zijn herfstjaren weet Bragg nog steeds muzikaal te beklijven, ondanks het gebrek aan vaart in de set tot hier.
Ontroering met I Will Be Your Shield, Bragg enkel aan de micro met de geraffineerde toetsen van Stoney, werd gevolgd door engagement met het anti-fascisten nummer van Woody Guthrie, Op die twee benen blijft de set hinken, met het engagement in het voordeel: het nieuwe Rich Men Earning North of a Million, deed Bragg nog struikelen over de tekst: “I’m sixty-five, give me a break!” Maar hij krabbelde recht met de strijd-classics There Is Power In The Union en The Great Leap Forwards, met veel bijval en inclusief opgestoken vuisten in de zaal.
Waar iedereen gewoon A New England als bis verwachtte, verwende Bragg de fans met de mededeling dat hij de volle 17 minuten van zijn debuutplaat Life’s A Riot With Spy Vs. Spy zou brengen en dit in dezelfde versie en snelheid van het origineel. Daar zaten duidelijk heel wat mensen op te wachten, want onder meer tijdens Richard, To Have And To Have Not en -ja hoor – A New England (tijdens het nummer opgedragen aan Kirsty MacColl) werden in het publiek de kelen schor gezongen.
Een prachtig carrièreoverzicht van Billy Bragg kregen we, met een overzichtsfilm, een genereuze setlist doorspekt met verhalen en een integrale vinnige debuutplaat als afsluiter. The Roaring Forty Tour leverde een memorabele avond op in De Roma, en véél waar voor je geld. Het cynisme ligt weer even uitgeteld op de plankenvloer, de activistische batterijen werden opgeladen!
