Burn Out One. Een twintig minuten durende kortfilm van Rik Chaubet over een superheld die in een existentiële crisis zit. Claustrofobische beelden met een apocalyptisch sfeertje en ideaal voer voor Juul Verschraegen om er de muziek voor te componeren. Juul ging op zijn beurt aankloppen bij Fenne Kuppens. Een muzikale collaboratie die de weg vond naar sentimental. Muziek waar je zowat alles in terug vindt, van compromisloze industrial tot klassieke ambient. We hadden een babbel met Fenne en Juul.
Dag Juul. Sommige mensen kennen je van je werk als Epong, maar nu heb je een solorelease uit met de soundtrack van de kortfilm Burn Out One. Hoe kwam regisseur Rik Chaubet bij jou terecht?
Juul: We kennen elkaar al een hele tijd en delen een aantal frequenties als het aankomt op muziek, gevoelens en film. Daarbuiten zijn we steengoede vrienden die elkaar graag opbellen om wat te keuvelen tijdens deze afgrijselijke tijden. Gedurende de samenwerking hebben we wel de vriendschap stopgezet, zo konden we brutaal, maar professioneel blijven en was onze vriendschap geen hinderpaal.
In 20 minuten hoor je zowat alle mogelijke muzikale stijlen in de soundtrack. Ambient, drone, industrial en experimentele noise. Het constante wat je erin hoort is evenwel het kille. Heb je deze muziek gecomponeerd op basis van de beelden van de kortfilm, of vertelde men je gewoon waar de kortfilm over ging?
Juul: Eerst was er het idee van de film, dan de muziek en dan pas de beelden. Er was dus een continu uitwisselingsproces tussen muziek en beeld. Met een regisseur die steeds stevig de touwtjes in handen hield. Ik ken weinig mensen met het talent om het spanningsveld tussen het geven van creatieve vrijheid en het behouden van de controle zo goed beheersen als Dirk (= Rik). Een groot talent.
Hoe reageerde regisseur Rik Chaubet toen hij de muziek hoorde?
Juul: Dirk en ik waren voortdurend in dialoog. Het was als het ware een pingpong-match tussen beeld en muziek. Ook zijn er heel veel tracks gemaakt waar verschillende versies van bestaan. Hij had een grote input in het muzikale proces net zoals hij een zeer grote invloed heeft op zijn DOP’s. Op die manier vind ik het heel bevrijdend om te werken. Hij weet wat ik kan en niet kan. Dus hij wist wel ongeveer waar dat de processen zich bevonden.
Fenne, jouw stem en de muziek van Juul. Het lijkt een match made in heaven. Hoe kwam deze samenwerking in feite tot stand?
Fenne: Rik vroeg me via een Facebook-berichtje of ik zin had om enkele nummers van de soundtrack van zijn nieuwe film te zingen. Ik kende Rik niet persoonlijk, maar wist wel dat hij een aantal videoclips had gemaakt voor Fornet en die vond ik enorm straf. Juul ken ik inderdaad al van op de middelbare school, maar we hebben nooit contact gehad. Ergens was het dus ook Brussel dat ons samen heeft gebracht. We zijn toen eens op café geweest, en dan zijn we wat muziek gaan beluisteren en dan zijn we aan de slag gegaan. Alles verliep eigenlijk heel organisch en gemakkelijk.
Het leuke aan soundtracks is dat je er met de ogen dicht je eigen film kan bij fantaseren. Ik had dat gevoel zeker en vast met de soundtrack van Burn Out One. Heeft dit zin, of zijn de soundtrack en de film ontegensprekelijk met elkaar verbonden?
Juul: De film en de muziek zie ik eerder als een puzzel die op verschillende manieren kan gelegd worden. Zo krijgt de muziek een andere betekenis mocht de film een andere volgorde kennen en idem dito voor de soundtrack. Het is belangrijk voor me dat er muziek is waar ik mijn eigen invulling kan aan geven. Dit is misschien de reden waarom ik moeite heb met bepaalde concepten in muziek omdat ze vaak weinig aan de fantasie overlaten. Het is belangrijk voor me dat het concept muziek geen vastliggende vorm heeft.
Fenne, de soundtrack is ook op sentimental verschenen. Ik neem aan dat je daar niet lang over hebt moeten nadenken, want het geluid van Juul past perfect in het sentimental-plaatje. Wilde je onmiddellijk deze release op je label, of kwam men eerst zelf naar je toe?
Fenne: We speelden al lang met het idee om achteraf iets met de muziek te doen, los van de film. Juul heeft nadien nog wat gesleuteld aan de nummers en ze samengebracht tot een geheel, en ik denk dat we toen echt beseften dat dit wel een volwaardige release kon zijn. En per toeval heb ik met sentimental daar een platform voor. We zien het niet groots, maar wilden de soundtrack gewoon graag de wereld insturen. En om het extra speciaal te maken, brengen we het gelimiteerd uit op cassette.
Hoe ging dat bij jou Fenne. Kreeg je eerst de muziek van Juul en schreef en zong je daarna de teksten of ging dat omgekeerd?
Fenne: Juul had al een heleboel muziek klaar, maar het was allemaal nog een grote puzzel. Welk nummer hoort waar, waar gaat het over, etc. Maar na heel wat gepingpong, werd het langzaamaan duidelijker. Rik gaf mij een gevoel, een situatie, een beeld,… en met dat in het achterhoofd begon ik teksten te schrijven. Thuis heb ik die dan ingezongen en doorgestuurd, en toen alles ongeveer ok was, ben ik ze in Juul zijn studio gaan inzingen.
Het was voor de eerste keer dat je iets gedaan hebt voor een soundtrack. Vaak lees je in interviews met andere muzikanten dat dat niet zo eenvoudig is om te doen. Klopt dat beeld?
Fenne: Uiteindelijk moest ik gewoon doen wat ik altijd doe: teksten schrijven en die vervolgens zingen. Het hele muzikale aspect was in handen van Juul (gelukkig maar). Hij had ook de volledige vrijheid om met mijn stem te doen wat hij wou, wat ook een interessant resultaat heeft opgeleverd. Bovendien is Juul enorm getalenteerd en alles lijkt bij hem vanzelf te komen. Ik stond echt versteld van hoe hij in een vingerknip een totaal andere versie van een nummer tevoorschijn toverde bijvoorbeeld. Ik vind dat heel straf en kijk daar echt naar op.
Een zeer aparte song is Dooie Ooievaar. Ondanks zijn enge titel is het in feite de meest happy song. We horen hier zeer veel Warp-invloeden in, van Aphex Twin tot Sabres Of Paradise en ook wel Dijf Sanders. Was dit soort muziek een inspiratie voor je?
Juul: Dooie Ooievaar is een eng nummer want het gaat over een zwartgeblakerde ooievaar die alle kinderen wil vermoorden terwijl ze vredig liggen te dromen. Deze ooievaar is de anti-christ van de ooievaar die de kinderen brengt. Ik heb denk ik bijna alles van AFX beluisterd en de muziek is sowieso een inspiratie-bron. Ik heb indertijd nog met Grant Wilson-Claridge, de oude platenbaas van Replex records, gekeuveld in een vreemd kafeetje in Cornwall (The Jamaica Inn). Ik was er samen met Jonathan Cant. We waren toen naar Cornwall gereden met een bagger busje. We waren om daar een film te maken over de colundi sequence, een microtonale toonladder die gebaseerd is op mythologie, wetenschap en spiritualiteit. Colundi heeft een sektarisch kantje en werd gesticht door Wilson Claridge en heeft fantastische muziek voortgebracht. We hebben toen nog wiet gekocht van de tuinman van AFX, maar dat kan ook een hoax zijn. Maar goed, ik weet niet hoe deze muziek me uiteindelijk heeft beïnvloed en hoe dat zich uit in de soundtrack aangezien dit vooral onbewust processen zijn.
Ook het Brian Eno-geluid uit de jaren 70 speelt een prominente rol vind ik. Zou je je muziek als ambient omschrijven en is die geïnspireerd op die van de grote meesters uit de jaren 70?
Mijn vader heeft de goede gewoonte om me kennis te laten met muziek van de oudere generaties. Hij is een rondlopende encyclopedie die alle genres een kans geeft van freejazz, liturgische gezangen, industrial, Hildegard Von Bingen tot Napalm Death. Hij is grote fan van Brian Eno en diens generatiegenoten. Dus ongetwijfeld heeft dat sporen nagelaten. ‘s Ochtends als hij ons naar school bracht in het lager onderwijs moesten mijn zus en ik altijd nummers van de 50’s en 60’s uit ons hoofd leren.
Desalniettemin, denk ik dat het huidige muzikale landschap zo’n rijk palet aan indrukken en stimuli biedt waardoor ik op dit moment meer wordt beïnvloed, zo ben ik een grote fan van alles dat te maken heeft met de sample gedreven anti-tonen en de onuitputtelijke bron van info die het democrate internet is geworden. Ik ben op dit moment Loyalty XIX aan het luisteren.
Er zijn twee nummers met Fenne op vocals. De typische stem van Fenne past perfect bij jouw muziek, is het altijd een droom geweest om met haar samen te werken en hoe verliep het? Het resultaat is zo geslaagd dat dit bijna om een vervolg schreeuwt.
Juul: Fenne en ik hebben zoals ze net zei op dezelfde middelbare school gezeten, maar we hebben elkaar daar nooit ontmoet. Ik werk als afwasser in de AB en heb haar daar wel eens eten gegeven, maar ik heb haar pas haar echt leren kennen in mijn studio in Brussel toen Dirk haar had gevraagd voor de soundtrack. Ik ben grote fan van haar stem en ik sta versteld van haar talent om in één keer compleet juist te zitten. Ze heeft denk ik telkens maar een take of drie gezongen en ze waren meestal allemaal even goed. Naderhand hebben we in een nieuwe sessie nog wat andere dingen geprobeerd en daar was het ook meestal direct in de juiste richting. Iets wat ik ook echt ondoorgrondelijk vind is haar inlevingsvermogen. Ik denk niet dat er veel hedendaagse acteurs of actrices (performers) bestaan die zo dicht bij een vorm van authenticiteit komen.
We leven weliswaar in quarantainetijden, maar het eerste wat ik dacht is dat het een geniaal idee moet zijn om de kortfilm te bekijken met daarbij een live-performance. Zijn daar plannen toe?
Juul: Klinkt als een goed idee! Het lijkt me fijn dat er een format(t) zou bestaan waarin ook de beelden een improvisatie-aspect zouden krijgen. Dat de montage de muziek volgt en andersom, dat een film net zoals live muziek steeds een variabele heeft. Stel je voor dat de toetsen van pianobeelden triggeren en de montage beïnvloeden. Of beter nog dat een echte bioscoop dus reageert op zijn kijker. Of beter nog: je kijkt een film op je computer of tv en de film wordt aangepast aan het gevoel van de kijker.
Welke regisseur of regisseuse mag jou altijd opbellen voor een soundtrack in de toekomst?
Fenne: Alles wat een beetje raar of extreem is. Gaspar Noé, Yorgos Lanthimos, David Lynch, Gregg Araki,…
Jammer genoeg dat we dit moeten schrijven, maar deze soundtrack verscheen bijna op hetzelfde moment dat het coronavirus de wereld in zijn macht had. De ijskoude, bij momenten angstaanjagende soundtrack past perfect bij deze tijden. Heb je daar zelf al bij stil gestaan?
Fenne: Nu je het zegt… Eens buiten gaan wandelen met de soundtrack loeihard door je koptelefoon. De perfecte begeleiding bij de apocalyptische beelden die je tegenwoordig buiten ziet.
