Elk album begint met een gevoel dat Björk probeert te beschrijven als geluid. Deze keer vertrekt ze vanuit het gevoel te landen op element aarde en je voeten te begraven in het zand, na het album Utopia, dat vanuit een wolkeneiland en het element lucht was begonnen. Fossora is een verzonnen woord, afgeleid van Fossore, wat graven en delven betekent.
Geïnspireerd door de quarantaine, waarbij iedereen wereldwijd op een plaats bleef, om volgens wortel te schieten, tot diep in de grond. Ziet Björk ons als paddenstoelen en hun complexe wortelstructuur? De laatste albums die ze ons schonk waren niet hap slik weg verteerbaar. Er waren momenten van ontroering, maar ook van totale onwennigheid. Je had soms geen idee wat je trommelvliezen overkwam. Dat is met die nieuw album niet anders. Soms rijst de vraag of het nummer achteruit spelen helderheid zou brengen. We twijfelen. Maar sommige dingen hebben gewoon tijd nodig en een extra luisterbeurt.
Is het nieuwe album een groeiplaat? De eerste keer dat je de videoclip ziet met de tekst van Atopos, heb je een heel andere ervaring dan na een paar luisterbeurten. Beluister het eens anders. Björk heeft veel te vertellen, vaak geïnspireerd door de natuur, en dat lange verhaal past niet in de hedendaagse trend van korte repetitieve vocals.
Op het moment dat we dit schrijven zijn er twee singles verschenen, Atopos en Ovule. Op haar website kan je reeds een schitterende derde videoclip zien, Ancestress, de volgende single?
De website verklaart het een en ander, zoals bijvoorbeeld het gebruik van de maskers in de video. Er is over alles nagedacht.
We overlopen even de nummers. Atopos heeft veel laag met zes bas klarinetten en dat is de bedoeling. Aards, weet je wel. Om ons in de grond te verankeren, nestelen, delven. De tekst beschrijft een verlangen naar verbintenis tussen links en rechts, man en vrouw, los van de verschillen, zoekend naar gemeenschap.
Ovule gaat over relaties, en de fragiliteit ervan, alsof je altijd een Chinese Ming vaas ronddraagt. Misschien ook wel weer geïnspireerd door die ondergrondse wortels die verbindingen maken met elkaar.
Mycelia doet denken aan knoppendrukkers die samples van haar stem op je afvuren. Een bevreemdend kort experiment. Wikipedia: een ondergronds netwerk van schimmeldraden. Nu is het duidelijk hé?
Sorrowful Soil. Een koor met minimale begeleiding. Het mag vast nooit, maar het lijkt grappig om hier wat flardjes uit te samplen door de creatieve producer…
Ancestress: geschreven na het overlijden van haar moeder. Meer dan 7 minuten een zoektocht naar de balans tussen moeilijke muziek en genieten. De geweldige videoclip neemt je echter mee en geeft een andere, rijkere beleving. Met de zorg en het afscheid van een dierbare, wat een ode aan haar mams!
Fagurt Er I Fjordum duurt slechts 44 seconden en eindigt abrupt. Victimhood opent geweldig. We horen drama, filmisch vertolkt en vergezeld van een oud drumcomputertje. Maar dat slaat om rond 3 minuten om een moeilijker stukje te worden dat dan weer de rust vindt op het einde maar eerst nog voorzien wordt van een drum die verdwijnt zoals hij gekomen is. Björk zit vol verrassingen.
Allow: stemmenlaagjes, een hartslagachtige drum met fluiters. Het gaat even op klassieke muziek lijken halfweg om dan weer gewoon Björk te wezen. Fungal City. We zien in gedachten overal zwammen en dat is vast de bedoeling. Er weerklinkt soms zowaar een mannenstem. Te weinig, en dat is best jammer. Even verderop trekt Björk de techno schuif open met beats. Net als je denkt dat het nummer uitbolt, komt er wat ludieks dat heel even doet denken aan de speelsheid van It’s oh so quiet. Volgende keer meer van die mannenstem graag!
Trolla Gabba: vreemde industriële sound maar dan met vocale laagjes en iets wat even doet denken aan een olifant, met drums. Juist, we zouden het niet schrijven als het niet waar was. Freefall: strijkers en stem, valt totaal stil en herpakt pizzicato. Dit smaakt naar meer. Hier willen we wel een dance remix van horen!
Fossora is jammer genoeg opnieuw een moeilijk nummer. De intro verbaast je onwennig en krijgt verderop een gabberachtige kick. Met klassieke instrumenten is dit een opvallend zware cocktail. Rond 3 minuten gaan we meer wild, denk aan Nattura, uit 2008 met Thom Yorke. Björk wil springen maar blijft rustig laagjes zingen. Springen is vast moeilijk als je voeten diep in de grond zitten? Afsluiter Her Mothers House is het meest oorstrelend nummer van het album. Opnieuw zonder percussie, laagjes stemmen en wat blaasinstrumenten, tenminste, dat veronderstellen we. Met deze dame weet je immers nooit.
Het album verscheen op dubbel-lp, cassette, cd in verschillende versies en uiteraard op de gekende streaming platforms.
Tip: Neem zeker een kijkje op de kleurrijke website, ook al grijpt de muziek je misschien niet zo snel, die is schitterend! Het is moeilijk je niet te laten overdonderen door de charme van haar commentaren en de erg mooie foto’s.
