Het is niet voor het eerst dat de crew van Wilde Westen durft experimenteren en het is al zeker niet de eerste keer dat Festival Kortrijk daar oren naar heeft. Het in hoofdzaak op klassieke muziek geënt festival heeft in kunstencentrum Buda opnieuw 3 zalen podiumklaar gemaakt voor de nieuwe editie van het experimentele minifestival Night Air. De line-up wordt door vooral vrouwen gedomineerd en dat heeft haar oorsprong in de Griekse mythologie. Tijdens de Thesmophoria, een aan de godin Demeter en haar dochter Persephone gewijd religieus feest, waren immers enkel vrouwen toegelaten. Als we het mogen geloven ging dat allemaal gepaard met geheimzinnigheid en duisternis over wat daar precies allemaal werd klaargespeeld.
Night Air moet hiervoor niet onderdoen maar laat gelukkig ook mannen toe op het festival. Night Air werd ook in 2024 een ontdekkingsreis langs elektronica, jazz, klassiek en performance, en je leest hier waarom.
Er werd Nederlands geopend in zalen 1 en 2. Nu ja, Genevieve Clare Murphy is van origine Schots maar woont nu wel in Nederland. De familienaam laat hierover geen spatje twijfel bestaan. Alhoewel, Murphy is een Iers bier… maar we wijken af. Ze had een erg boeiend collectief meegebracht, waaronder een bas saxofonist, een drummer die wel geïnspireerd leek door Alex Lázaro, een gitarist en een toetseniste. Het waren echter vooral de muzikale uitspattingen en de manier waarop het gebracht werd en waarover het ging die imponeerden.
Ze bracht een indrukwekkende vertolking van haar werk At The Spot Where I Find Myself. Ze verhaalde deels parlando maar vooral muzikaal wat in het hoofd omgaat van een vrouw in de beslotenheid van haar appartement. Elk detail werd uitvergroot waardoor we met een volle zaal soms wel en soms weer helemaal niet bij haar in de sofa wilden zitten en dat is nu net wat ze wilde duidelijk maken. Ze hield haar jas aan voor het hoofdstuk By The Sofa. Ze hield haar jas aan want ze wilde er niet zijn of toch net weer wel. By The Soap ging dan tergend traag over het ritueel van handenwassen. “I can’t get enough of her”. Ze bedoelde wel degelijk de zeep. Ze vroeg dan voor het volgende nummer By The Light om de zaallichten aan te steken zodat ze het publiek kon zien en haar band kon voorstellen.
Humor is haar niet vreemd want voor By The Darkness moesten alle lichten uit, zelfs die op het podium. “The darkness helps to join us together. The darkness is me and penetrates my surroundings.” Ze is wel degelijk Schots want wat haalde ze plots boven? Jahoor, een doedelzak! Haar muziek omschrijven is makkelijk en ook weer niet eenvoudig want je hoort bevreemdende elektronica die plots een obscuur jazzy jasje krijgt met strelende drums. Heel veel krautrock sijpelde binnen en het laatste nummer was pure Swans, het duurde alleen geen drie kwartier maar het had zomaar gekund. Deze heel intrigerende set van een te volgen artieste deed ons al reikhalzend naar het volgende optreden uitkijken.
Dat werd klassieke viool volgens de leer van Diamanda Dramm, tevens uit Nederland. Een viool is tijdloos maar ze maakte vooral indruk met de diverse stijlen die ze hanteerde als vanuit het niets. Dat ze klassiek geschoold is was wel overduidelijk maar ze switchte moeiteloos van huppelende klassieke vioolcomposities naar treurende en snerpend dreigende droefenis. Het is ons altijd een raadsel hoe iemand dit voor elkaar krijgt met de ogen gesloten. Af en toe opende ze die als was het om naar adem te happen.
Zwerm: Noise Uprising was dan aan de beurt. Voor ze begonnen leken we te kijken naar een verzameling dure tombolaprijzen die kriskras op het podium uitgestald lagen. Instrumenten die herkenbaar waren, maar evengoed niet meteen te benoemen instrumenten.
Zes muzikanten namen plaats onder aanvoering van de Italiaans-Amerikaanse gitarist en multi-instrumentalist Christopher Trapani. De ogen gesloten belandden we in een soort opperste verwarring en het plaatje bleek langs geen kanten te kloppen. Met de ogen open zagen we uiterst gespannen muzikanten en we begrijpen waarom. We wisten zelf niet goed of we dit er los over moesten vinden of geniaal. Trapani posteerde zijn troepen als het ware in drie duo’s die de song per duo zonder enige aanleiding of zonder teken vooraf plots totaal een andere richting uitstuurden.
Eens we dit doorhadden was het erg boeiend om te volgen wie aan wie het volgende nauwelijks zichtbare sein zou geven. Nummers veranderden zo om de haverklap van genre. De enigen die recht stonden, als ze aan zet waren, dat waren de zangeressen. Sofia Jernberg kwam vooral in het eerste deel voor, maar de hoofdrol leek te zijn weggelegd voor sopraan Sophia Burgos uit Puerto-Rico.
We hoorden heel oud klinkende muziek, die vaak heel exotisch klonk. Flarden jazz, fado, tango en flamenco weerklonken en de grammofoonplaat centraal in beeld was de rode draad met opgenomen krakende soundscapes uit lang vervlogen tijden. Zeer intrigerend maar geen hapklare brok.
Optreden nummer vier week, net als de 3 vorige, compleet af van de rest. De act van ECCE werd omschreven als een hoopvolle maar breekbare dialoog tussen drie totaal verschillende artiesten met de bedoeling tegengif te bieden aan existentiële angst. Iedereen nog mee?
Choreograaf Etienne Guilloteau had voor zichzelf ook een rol uitgeschreven want hij liep de volle drie kwartier rond op het podium waarbij hij constant de verlichtingsarmaturen verplaatste, verdraaide of neerlegde. Uiteraard was de act van beide artiesten op het podium daarvoor uitgeschreven. Danseres Claire Croizé danste een optreden lang hoofdzakelijk getooid in een foute eighties trainingsjas die binnenstebuiten gekeerd een aluminium-achtige alien-jas werd.
Het werk heette Our Solo en haalde tekst uit werk van Mahler en muziek van Angharad Davies, Jack Sheen en Orazbayeva. Violiste en pianiste Aisha Orazbayeva leverde dus méér dan een beetje haar bijdrage aan wat te horen viel. Ze heeft bovendien ook een geweldig mooie stem. Het optreden startte met overstuurde viool waaruit we echt niet konden opmaken welke richting dit allemaal uit zou gaan. Toen we zaten te kijken konden we ons weinig bij de thematiek voorstellen maar het was wel een staaltje hedendaagse dans met virtuoze muziek die bleef verrassen en bekoren.
Terug aangekomen in de grote zaal zagen we drie dames in slagorde naast elkaar staan, met links ervan een pianist. Het kwartet vormde het ensemble Counterforces. Dat het drie dames waren konden we enkel concluderen uit het programmaboekje want Amina Osmanu was gedrapeerd in een gouden circustent of toch iets Paard van Troye-achtig. Geen idee waarvoor dit nodig was, want eigenlijk was de onverstoorbare stoïcijns koude en best wel akelige blik van de andere twee zangeressen des te indringender. In het midden stond Lore Binon en ze werd aan haar linkerzijde geflankeerd door IKRAAAN. Beiden waren heel feestelijk en mooi uitgedost en wisten ons een klein uur lang te betoveren met hun indrukwekkend stemmenarsenaal. Hoe Amina in dergelijke ingepakte toestand zo wondermooi kon zingen mag ze ons ooit eens uitleggen.
Frederik Croene was de pianist die de muziek schreef en op het podium op bizarre wijze constant pivoteerde op zijn stoeltje. Het gaf een extra dimensie aan de sfeer die van het podium neerdaalde. We dachten te kijken naar Egyptische koninginnen die een raadselachtige vloek over ons drapeerden.
De teksten kwamen van dichteres Dominique De Groen en de drie smeedden een magisch verbond en zongen over tovenarij. We zaten ondanks het sfeertje onderuitgezakt in de knusse zetels van Budascoop en lieten ons gewoon betoveren en aan het eind wegtoveren want een tovenares uit Japan wilden we vanop rij 1 meemaken.
Hatis Noit zagen we al een paar keer aan het werk en ze was ook de ultieme reden waarom we naar Kortrijk waren afgezakt. We waren dus niet verrast toen ze stijlvol als altijd een ademloos toekijkende en verbaasd luisterende zaal inpakte met haar onnavolgbare stem.
Wat haar zo bijzonder maakt? Hatis heeft geen instrumenten nodig om te betoveren, enkel haar stem en twee microfoons die verbonden zijn met de pedaltrain aan haar blote voeten. Met haar tenen klikte ze op een effect waardoor ze haar stem op diverse manieren in een loop opnam en terug liet komen in de zang. Laag grommend, hoog en schel, of het geluid van een vogel simulerend zoals in het adembenemende slotnummer Sir Etok. La Noit was een verrukking voor oor en oog. Hatis nam ons mee in de wondere wereld van de stemkunstenarij.
Ze raakte als tiener gefascineerd door monnikengezang in Nepal en liet zich verder inspireren door opera, Björk, Gregoriaanse en Bulgaarse gezangen. Op een unieke wijze laat ze in haar songs de natuur integreren en samensmelten met wat ze doet. De enige song waarin ze de natuur niet op natuurlijke (sic) wijze nabootste met haar stem was Inori. Hier werd ze versterkt met geluidsopnames van de oceaan aan de kust van Fukushima waar ze op bezoek was en onder de indruk raakte van de diepe emoties die daar loskwamen na de doortocht van de tsunami in 2011. Ze wandelde door een verduisterde zaal en werd schaars opgelicht wat de rouwstoetmodus spookachtig mooi versterkte. Ze was ook de enige artieste die ruim de tijd nam wat toelichting te geven bij wat gebeurde en bij wat iedereen hoorde en zag. Het charisma van Hatis Noit was fenomenaal. Haar dankbaarheid was ook nu weer van dezelfde grootteorde want ze herinnerde zich nog de passage op Sonic City, in hetzelfde Kortrijk van hetzelfde Wilde Westen. Het was – om precies te zijn – de laatste Sonic City vóór King Covid op de troon kwam.
Multi-instrumentalist Tashi Wada staat bekend voor zijn hypnotiserende ambient en had veel zin in het avontuur op Night Air want zijn mama is Belg of heeft op zijn minst Belgische roots. Hij sleurde de geweldige Julia Holter meer in zijn verhaal. We waren benieuwd hoe de combinatie van zijn ambient met haar avant-garde experimentele noise zou werken. Helemaal in het begin wandelde Wada met alweer een doedelzak (die lag daar de hele tijd maar voor het grijpen zeker? Genevieve, hij ligt er nog hoor, geen paniek) rond maar voor de rest blonk het duo uit in onbeweeglijk musiceren. Nuja, als we het zo mogen noemen.
Het leek erop dat Tashi een koffer vol intro’s wilde uitproberen want een flard muziek, of muzikale toon, droeg meestal niet verder dan zowat een halve minuut. Dan viel het stil als het in die halve minuut al niet was stilgevallen, want dat gebeurde ook vaak. Je zag Julia schijnbaar verveeld zijn richting uitkijken en hij startte dan met een “kijk me zo niet aan” blik een volgend streepje kerk-ambient op. Elk nummer leek inderdaad op een kerkorgel te zijn ingespeeld, waarbij Wada de hoge orgeltonen en Holter de lage speelde. Benieuwd naar de reactie van Anna Von Hausswolff. Als Julia zong viel er gelukkig wel iets te beleven maar eerlijk is eerlijk. Dit was lastig door te orgelen muziek. De zaal dacht er kennelijk ook zo over want er bleef niet veel volk meer over voor het slotoptreden in de rotonde van een telg van de familie Bogaerts.
Dienne Bogaerts heet op het podium gewoon Dienne en haar ervaringen met haar zus in Lili Grace en de pandemie leidden tot het werkstuk Addio, Italiaans voor vaarwel. Het stuk werd geschreven om het verlies van haar grootmoeder (tijdens covid) een plaats te geven. Ze gebruikte stemfragmenten en opnames uit het verleden in het begin en aan het eind van de set om de sowieso al imposante composities op piano, sampler, hobo en fluit nog meer draagkracht te geven. Dienne stond met haar nummers al op Le Guess Who?, BRDCST en Rewire. We waren altijd al onder de indruk van haar ogenschijnlijk moeiteloos vermogen te switchen van het ene fel binnenkomende instrument na het andere, maar wat ze uit de launchpad en sampler haalde was heel erg knap.
Dienne was de in alle opzichten mooist denkbare afsluiter van een erg boeiende Night Air. We kwamen naar Kortrijk om te worden ondergedompeld in muzikale sferen die niet altijd de onze zijn en te worden ingepakt door het muzikale branie van in rock middens onbekende muzikanten. Onze gebeden werden verhoord, en wil er nu iemand Amina uit haar circustent bevrijden alstublieft?
WILDE WESTEN / GENEVIEVE MURPHY / DIAMANDA DRAMM / HATIS NOIT / DIENNE
