Foto’s: Björn Comhaire
Wie er zaterdag 26 augustus 2023 bij was, kan het bevestigen: het herboren Jazz op de Hei was een muzikaal festijn om in te lijsten. Aanwezige jazzcats en melomanen tout court werden verwend met een dag vol Belgische, muzikale variëteit. One Frame Movement, Schroothoop, Dishwasher_, Lander & Adriaan, ESINAM en The Easywood Killers waren de bands die het mooie weer maakten op de hei in Domein Diesterweg, in Kalmthout.
Jazz op de Hei is terug van veel te lang weggeweest. Na een onderbreking van twintig jaar, werd nu een nieuwe doorstart gemaakt, exact veertig jaar nadat het festival voor het eerst werd georganiseerd. De vrijwilligers die Jazz op de Hei nieuw leven inbliezen, kunnen we alleen maar dankbaar zijn, want wat een editie!
“Er komt een geweldige line-up ná ons”, verzekerde toetsenist Marijn Claeys het publiek, vooraleer One Frame Movement zou besluiten met een subliem Autrema. Veel te bescheiden van Claeys want in een te kort toegemeten halfuurtje bewees het trio minstens zo geweldig te zijn.
Bijvoorbeeld met het lichtjes meanderende en sfeervolle Nebuleuse, het ronduit inspirerende en filmische River Tongues, waarbij we de rivier zo zagen stromen, het frivole Stokstaart of het vinnige, lichtjes zenuwachtige Strapats dat ons al eens op verkeerde dansbeentjes zette. Vermelden we nog het bijzonder moody, zelfs lichtjes dreigende Onassis.
Met de sfeervolle melodielijnen waarin het trio grossiert, gul gedreven door het subtiele en speelse toetsenspel van Claeys, stevig ondersteund en versterkt door tweekoppige ritmesectie Anton Lambert (bas en contrabas) en Sander De Block (drums en percussie), wist One Frame Movement te overtuigen en te charmeren. Dat er naarmate het optreden vorderde steeds meer volk vooraan had postgevat, zegt al genoeg, toch?
“Ze maken hun instrumenten van het afval dat ze vinden. Dansen mag, op de tonen van het afval”, zo werd het Brusselse junkjazz-collectief Schroothoop toepasselijk ingeleid. Dat muziek maken op en met afval, klonk redelijk geweldig, gedanst werd er ook.
Tijdens het optreden kwam je ogen en oren tekort, ogen om de materialen te ontdekken waarop de muzikanten speelden, waarbij het drumstel van Margo Maex misschien nog het indrukwekkendst was, al hadden die pvc-fluiten, of die ‘basgitaar’ en lier ook wel een behoorlijk wow-effect. Die vele fluiten klonken al snel bijzonder oriëntaals; tijdens Cheval Orange had het ons totaal niet verbaasd mocht er te midden de muzikanten plots een slang sensueel naar boven gekronkeld zijn. De percussie klonk dan weer heel tribaal. Allemaal geen toeval want de band laat zich inspireren door traditionele Cubaanse en Noord-Afrikaanse ritmes.
Hoeft het te verbazen dat er vooraan het podium al snel duchtig gedanst werd door sommigen? Wanneer halverwege de set Plastic Is Burning over de wei geblazen werd, gaven al heel wat meer mensen zich over aan de dans. Het bezwerende Magnetron ging het duel aan met de regen die ondertussen begon te vallen, 1-0 trouwens voor Magnetron. Niemand wou het feest verlaten. Bij Facade meenden we eventjes die eerste tonen van de Mission Impossible-tune te herkennen, Perte Totale klonk zowel funky als desperaat.
De band had nog een song voor ons in petto, maar de tijd was op en de organisatie zag strikt toe op het tijdsschema. Maar ook zonder Cascaraï te brengen, had Schroothoop overduidelijk nieuwe zieltjes voor zich gewonnen, we zouden het niet begrijpen mocht dat niét zo zijn. Hou deze band in de gaten!
Spacey jazzrock en fusion zijn helemaal terug. Zeker als het aan Dishwasher_ ligt. Maar dit geweldige Gentse trio gaat nog een paar stapjes verder met hun onaardse en ei zo na bovennatuurlijke variant. Laten we het dystopische space-funk-jazz-rock noemen, bezwangerd door psychedelica, new wave en – ja, zij ook! – oriëntaalse sferen.
Het is een behoorlijke mondvol. Maar hoe omschrijf je die zalige klanken die Dishwasher_ over de Kalmthoutse hei bliezen? Met drie zijn ze, maar met croonende en bronstige sax, Korg, percussie en samples en ‘vette’ donkere bas, produceren Werend Van Den Bossche, Arno Grootaers en Louise van den Heuvel een imposante full on sound. Van Den Bossche liet zijn sax hoog en laag croonen, al dan niet vervormd en steevast gepaard gaand met de gekste danspasjes. Die doen we hem niet na. Die pompende bas van Van den Heuvel voelden we tot diep in onze maag en Grootaers’ percussiewerk hield alles mooi ritmisch bij elkaar.
We waren redelijk onder de indruk van de compositie die Louise van den Heuvel op de bas inzette, later gevolgd door strakke percussie en een verdwaalde sax en donkere geluiden die uit de Korg kwamen, we moesten spontaan aan én The Cure én Bauhaus denken! “We hebben nog geen titel voor deze song, dus als u een idee heeft…”, klonk het bij monde van Van Den Bossche. Wat denk je van Bauhaus Pastiche, Into The Darkest Forest of Darker Times?
We zijn onvoorwaardelijke fan van het sublieme live-jasje van Marwan, dat heel spacey en tantrisch klonk, heftig ook. Met zalig aanzwellende keys, een geweldige saxofoonpartij en de bas van Van den Heuvel die de melodie ‘zong’.
Ook bij Dishwasher_ werd bij menig compositie al duchtig gedanst, aan ‘crazy funky shit’ – jawel, zo staat dat écht op onze notities – geen gebrek. Er was ook ruimte voor wat ingetogener en experimenteler werk. Voor de praters achter ons allicht net iets te moeilijk? Nochtans een machtig werkstuk, met een schandalig pakkende en aangrijpende sax-lijn die door merg en been ging, om zich dan weer bronstig te manifesteren.
Eigenlijk konden we niet genoeg krijgen van de gulle funk, fusion en intergalactische vibes waarop Dishwasher_ ons trakteerde, maar ook aan hun set kwam op gegeven moment een einde.
Heel even, enfin voor een volle anderhalf uur toch, werd Jazz Op Hei eerder een heuse openlucht rave party. Wat percussionist/superdrummer Lander Gyselinck en keyboardwizzard Adriaan Van de Velde als Lander & Adriaan doen is natuurlijk geen pure jazz, maar moet dat?
De mix aan r&b, techno, Chicago house en drum-’n-bass, is allicht niet aan jazzpuristen besteed, het werkte wel. Hun jazzy, heavy, horny house (ja, dat bedachten we gewoon zelf) bleek een onweerstaanbare aanslag op Kalmthoutse dansbeentjes. Rondom het kleine podiumeiland waarop het duo zat, ontstond een waar dansfestijn. Tomorrowland op de heide, zoiets!
Trouwe lezers van Luminous Dash zagen de naam Esinam Dogbatse al vaker voorbijkomen. Deze Belgisch-Ghanese multi-instrumentaliste volgen we al langer, meermaals waren we lichtjes zwaar onder de indruk van haar live-shows. Het was zaterdag bij Jazz Op De Hei niet anders.
Waar we ESINAM vooral als ‘one woman band’ kennen, bracht de muzikante nu een full band mee naar Kalmthout. Het deed niets af aan de authenticiteit van het unieke ritmische afro-out-of-this-world-klankenspectrum dat Esinam creëert met dwarsfluit, keyboards, loops, effecten en prachtige stem. De toevoeging van bassist, gitarist en percussionist gaven het geheel een extra krachtige dimensie, extra tropical power.
“Come a little closer”, vroeg Esinam. Kalmthout liet het zich geen twee keer zeggen en vanaf de set-opener New Dawn werd de menigte gewillig meegezogen en meegenomen in de grooves, ritmes en melodieën van Esinam en band. Tot en met de spetterende finale die Electric Lady heette, ontpopte zich in de eerste rangen alvast een spontaan dansfestijn. Een lang uitgesponnen heerlijk Birds Fly en een fantastisch Infinity hielpen daarbij. Al na die eerste noten van Infinity deed nu werkelijk zowat iedereen mee. Kalmthout danste! En dan moest prijsbeest Gavoé nog volgen. Weerom fenomenaal goed, en die tropische gitaarsolo was erg fijn. Wat een versie! Tijdens STE 008 kreeg de multi-instrumentalist zowaar iedereen aan de sing-a-long!
De open monden, oohs-en-aahs, tijdens de show en nadien, kwamen allicht van diegenen die deze geweldige artieste die avond ontdekten, al zijn ook wij steeds weer onder de indruk van die vibes, heerlijke dwarsfluit-klanken en loops, niet vergeten het mooie soulvolle stemgeluid en de ingenieuze composities van Esinam Dogbatse. Wat een feest was het weer!
Wanneer The Easywood Killers, het jazzy blues-project, of bluesy jazzproject, rond Kalmthoutenaar Bjorn Eriksson de muzikale debatten afsloot op de weide, was het voor ons tijd om huiswaarts te keren. Niet zonder het begin van de set te aanschouwen en te besluiten dat het goed was. We hoorden gulle gitaargloed en krachtig blazer-geweld ten uitgeleide van een erg fijne muzikale dag op de Kalmthoutse hei.
Wat zijn we blij dat dit festival terug is! Ongeduldig wachten nu om de datum van de 2024-editie van dit puik georganiseerde festival te vernemen. Als de goden het willen, is Luminous Dash dan opnieuw van de partij.
Tot dan, Jazz Op De hei!
