Kan muziek de wereld veranderen? Alleszins kun je met muziek een stevige vuist maken en mensen doen nadenken. Billy Bragg weet dat als geen ander. Het is dan ook zijn handelsmerk. Cynisme is de grootste vijand, we mogen daar nooit aan toegeven, de wereld heeft nood aan meer empathie. Dat was, samengevat, Bragg’s boodschap voor ons, zaterdagavond 25 november 2017 in De Roma, waar hij met zijn Bridges Not Walls-tour halt hield. Dat en natuurlijk de Brexit, de klimaatproblematiek en de avonturen van Donald Trump kwamen ruimschoots aan bod, tijdens een behoorlijk politiek geladen avond, waar ook plaats was voor kleine fijne liedjes en met steeds humor als saus. Maar eerst mocht het publiek zich laven aan het innemende warme stemgeluid van de Ier Paddy Nash.
“I’m very pleased to be opening for the wonderful boy Bragg”, sprak de uit het Noord-Ierse Derby afkomstige Paddy Nash die ons liet kennis maken met diens prachtige stem en een greep uit de nummers van zijn tweede album Gate Fever. We onthouden zeker de titelsong, Thomas The Troll dat de jachtigheid van het leven, en dagelijkse sleur aanklaagt, of ook het mooie The Boy in the Old Man’s Clothes, en zeker We Are The Dead, “geschreven op de dag dat Trump verkozen werd: het was alsof ik wakker werd in George Orwell’s 1984” aldus Nash, die nog kwijt wou dat hij de song in de stijl van Christy Moore schreef. Nash was verheugd bij het meezingen bij You and Me Both, “as I come from the land of sing-a-long”.
Om vijf voor negen wandelde Billy Bragg het podium op om meteen lost te barsten in Sexuality, het ondertussen gekende statement voor seksuele gelijkheid en vrijheid. Hebben we die sneer naar Morrissey goed gehoord, of hebben we ons die aanpassing in de tekst ingebeeld: “don’t threaten me with Morrissey” (ipv “don”t threaten me with misery”, nvdr)?
Bragg verhaalde enthousiast over Field Recordings From The Great American Railroad het project met Joe Henry waarmee het duo uitgebreid toerde. In hun queeste naar rootsmuziek kwamen ze al snel bij Woody Guthrie terecht. Bragg stond stil bij de immer geëngageerde Guthrie en de tekst die een dan stervenszieke Guthrie schreef voor Majorie, diens tweede (ex-)vrouw die hem verzorgde. Bragg bracht She Came Along To Me, een heerlijke ode aan Guthrie’s Marjorie en alle vrouwen en pleidooi voor vrouwenrechten, met brio.
“Toen ik met Joe Henry op tournee was, kon ik weinig doen rond Trump of de hele Brexit-saga. Dus schreef ik hele lange epistels op facebook. Maar toen besefte ik dat ik toch veel beter ben in het schrijven van ‘angry songs’, dus nu is er deze mini-cd”. Het niet mis te verstane The Sleep of Reason volgde (“the sleep of reason produces monsters”), één van de zes songs op het mini-album Bridges Not Walls. Daaruit kregen we ook King Tide And The Sunny Day Flood, een lied over de klimaatopwarming, de gevolgen ervan en hoe de ‘Trumps’ en de ‘Brexiteers’ zich daar niets van aantrekken. Met We Built The Wall, dat hij ontleende aan Anais Mitchell, wees Bragg natuurlijk naar Trump, maar evenzeer naar hoe ‘wij’ omgaan met de vluchtelingenproblematiek, ook verwijzende naar ‘de schande van Calais’. Zeker stof tot nadenken.
“With a smile she took power from the men”. Een prachtig gebracht, erg mooi en pakkend Saffiyah Smiles, vertelde het verhaal van de jonge militante Saffiyah Kahn die als tegenbetoogster, tijdens een manifestatie van neo-nazi’s in Birmingham, bedreigingen van fascisten simpel beantwoordde met een glimlach, beelden die de wereld rondgingen. “This is what solidarity looks like” zong Bragg. De ingetogen pastiche Full English Brexit hield Bragg voor de bisronde, voorafgegaan door een minutenlange speech over hoe Brexit er niet gaat komen.
“Het probleem met protestsongs die je jaren geleden schreef, is dat die jaren later opnieuw brandend actueel zijn, alsof er nooit iets werd opgelost sindsdien”, grijnsde Bragg, waarop hij Accident Waiting To Happen opdroeg aan Trump, Boris Johnson en Theresa May, met de opvallende phrase “you’re a dedicated swallower of fascism” (naar Dedicated follower of fashion van The Kinks, nvdr).
Bragg zette een heel bos op over hoe niet kapitalisme of fascisme de vijand is, maar cynisme, vooral zelf cynisch worden is het gevaar, luidde het. “En met cynisme bedoel ik niet twijfel. Mensen die nooit twijfelen, moet je nooit vertrouwen. De beste antidosis tegen cynisme is empathie. Telkens na elk optreden, voel ik me herladen met meer geloof, en ik hoop van jullie hetzelfde!”, waarop de Brit een heel erg mooi I Keep Faith opdroeg aan het publiek.
Natuurlijk was het niet alleen politiek wat de klok sloeg, al had dat natuurlijk wel de boventoon (dat weet je als je naar een Billy Bragg-optreden gaat, toch?). Maar ook een bloedmooi The Man With The Iron Mask zat bijvoorbeeld in de set. Tijdens sommige nummers kreeg Bragg ondersteuning van ene CJ die pedal steel, bas en gitaar speelde. “Now CJ, for the next four and a half minutes will be Johnny Marr!” beloofde Bragg. Ja, ook Greetings to the New Brunette ontbrak niet, waarbij Bragg niet naliet om de betreurde Kirsty MacColl te vermelden.
En Must I Paint You A Picture? Klonk ook nog steeds erg mooi. Bragg vertelde hoe hij tijdens de tour in de USA in Los Angeles amper kon brengen omdat hij zijn stem kwijt raakte, en hoe het publiek hem droeg: “ze kenden de teksten letterlijk”. Bragg vertelde hoe diens manager hem ‘geruststelde’: “Bill ze komen niet om je te horen zingen, hoor”. Hilarisch. Nee, ook aan humor was geen gebrek, zaterdagavond in De Roma. Bragg uitte de zorg relevant te willen blijven en nooit tot kitsch te willen verworden, waarna een sneer naar Bananarama volgde, “zelfs die zijn weer opgedoken en aan het touren, kun je dat geloven?!”.
Tegen dat Bragg terugkeerde voor een korte bisronde was hij al ruimschoots over de tijd gegaan. Dat hij nog tweede keer werd teruggeroepen, had hij duidelijk écht niet verwacht. “Dat is ook lang geleden dat zoiets nog gebeurd is. Meestal stoppen ze me een slechte kopij van Das Kapital in mijn handen en goedkoop bier”. En we werden nog getrakteerd op A New England. Wat een fantastisch sing-a-long moment ook. Maar misschien geldt toch: I DO want to change the world?
Mark Van Mullem
Foto’s: Tricky Troostie voor daMusic
