Het was magisch, magistraal en magnifiek, meanderend en machtig met minimale Mela, Mela, Mela, Mela, Melancholia. En laat Silence Is Sexy (2000) nu de ‘oudste’ plaat zijn waar naar werd verwezen, donderdagavond 12 september in De Roma in de set die toch vooral rond het nieuwe gele opus Rampen (2024) draaide. Géén Yu Gung of Halber Mensch, laat staan Kollaps, of Tanz Debil dus, maar doorspekt met ‘recenter’, meer ingetogen werk. Bij ons zal je de woorden gezapig of saai niét te lezen krijgen. Dat was het allesbehalve. Indrukwekkend en beklijvend, dat wél. En hoé.
Het winkelkarretje was (nog eens) terug, en alhoewel beperkt tot het absolute minimum, ook Blixas schreeuwen. De énige compositie die wij écht misten in de set was Redukt, wat ze deze tour al wel elders speelden. Ook zonder die ‘classic’ wisten Blixa Bargeld, N.U. Unruh en Alexander Hacke, zeg maar de oér-leden en sinds 1997 in de bezetting, Jochen Arbeit, Rudolph Moser, bijna twee uur lang te bekoren en te verwonderen in een volgepakte De Roma. En je kwam ook nu ogen én oren te kort bij het ondertussen vierenveertig jaar jonge instituut Einstürzende Neubauten. Waardig ouder worden, misschien minder vernieuwend, maar absoluut relevant blijven: dat het kan, bewees het Berlijnse collectief nog maar eens met brio.
Wie was niet – zodra de zaal binnengekomen, of eens geïnstalleerd in de zitjes – volop aan het checken welk instrumentarium er nu weer op het podium opgesteld stond? Al zouden enkele elementen, zoals het ondertussen beroemde winkelkarretje pas later het podium opgebracht worden. Geen staalplaten of ander zwaar materiaal van weleer te bespeuren, maar aan percussieve elementen, zoals plastic of rubberen buizen, een prominent opgesteld olievat, keys, gitaren en drumkit, geen gebrek. Geen grote verrassingen, maar dat hoefde ook niet. Wel blijft de band, zoals ze dat zelf zo mooi verwoorden, op zoek naar onontdekte geluiden. Die zoektocht en de combinatie met de conventionele instrumenten en Bargelds stem zorgde sowieso voor een fraai en rijk klankenpalet.
Met een kleine tien minuutjes vertraging wandelden de heren het podium op, elkeen nam de tijd om rustig plaats te nemen achter de instrumenten. N.U. Unruh, links vooraan aan de bas en gitaar, Jochen Arbeit aan gitaar, Rudolph Moser achter de percussie en zelfgecreëerde instrumenten, Felix Gebhard aan de keys, Blixa achter zijn microfoonstandaard en de zinderende en indrukwekkende slepende hymne Pestalozzi werd ingezet. Dreigend waaierende gitaarklanken, ‘glockenspiel’, een feest aan percussie en een tempo dat rustig opgedreven werd, wanneer ‘I’m sitting in my chair, feeling very Pestalozzi door de zaal schalde. En dan begroette Bargeld ons in het Engels en in het Nederlands, waarop een fan hem “Gutenabend” “toeriep.
De percussie in galop op het buizenwerk, ‘I’ve been to Niagara Falls’, zong Blixa over spokerige bassen en meer percussie. Dwarse gitaarklanken volgden en maakten van Ist Ist een echt verward feestje dat heel eventjes stilviel om dan verder tot wasdom te komen. En zo zaten we volop in Rampen, het jongste album. Maar dat liet de band toen plots links liggen voor werk uit Alles In Allem (2020). Eerst met Wedding, een voortreffelijke filmische ode aan Berlijn, gedrenkt in een Bad Seeds-sfeertje, en vervolgens met de geweldig mooie deemoedige crooner die Grazzer Damm is, uit datzelfde album. Bargeld zong voortreffelijk, over dreigende gitaarklanken en zuinige percussie. Blixa’s percussieve bijdrage bestond hier uit het laten vallen van metalen (of loden?) staafjes.
Tussen voorgaande Alles In Allem-composities werd onder luid applaus het beroemde winkelkarretje het podium opgerold. “The shopping card is back, it’s a piece of ressistance”, aldus Bargeld die eraan toevoegde dat dit de eerste keer sinds 1986 was. Maar daar moeten we hem toch tegenspreken want op de Alles In Allem-tour in 2022 tekende dat winkelkarretje ook present, bijvoorbeeld tijdens de show in de AB van toen.
Het was Isso Isso, half gezongen, half gedeclameerd, opnieuw een compositie uit Rampen, dat de eer te beurt viel om het winkelkarretje in een bijrol te hebben. Dat werd kundig bespeeld, alsook de constructie erop, in combinatie met verstoorde basklanken, plastieken en of rubberen percussieve geluiden, en enkele zuinige screams van Blixa. Ook in Mobiliertes Lied mocht Bargeld nog even zijn schreeuwtjes bovenhalen, verder prachtig gezongen en gecroond over mooie sfeervolle keyboardklanken en zuinige effectjes.
Het leek de band tijd voor een eerste aha-erlebenis bij het publiek en het zestal sneedt het alweer vierentwintig jaar oude hoofdstuk Silence Is Sexy aan. En dat met een wel héél bijzonder trio, nee helaas géén energetisch Redukt , wel drie andere parels. Zot werd de zaal toen de eerste tonen van Sabrina herkend werden. Of zowat de hele zaal ‘I wish this would be your colour’ meezong? Check, of zo denken wij toch gehoord te hebben. Of was dat omdat we het onszelf hoorden doen?
En dan! Een gewéldige keuze uit Silence Is Sexy, en wat ons betreft misschien wel hét hoogtepunt van de avond, of toch – samen dan met de titeltrack, Sabrina en Redukt, onze favoriet uit Silence Is Sexy, een onbeschrijfelijk mooi en behoorlijk intens van Die Befindlichkeit Des Landes. Mama! Subliem gewoon, die ritmiek, die sfeerschepping en hoe het zalig opgebouwd werd, hoe al die fraai geluidslaagjes bij elkaar kwamen. Machtig. ‘Mela, Mela, Mela, Mela, Melancholia’ nog eens aan toe zeg!
Toen we destijds die ep kochten, en minder vertrouwd waren met de dan ingetogenere stijl van Einstürzende Neubauten, waren we meer dan aangenaam verrast door Sonnenbarke, ook te vinden op Silence Is Sexy. Redelijk moody en bluesy klonk het donderdagavond, sacraal ook, zachtjes naar die percussie-finale en de ‘komm mit, komm mit, komm mit mir’-passage en catharsis toewerkend. Wow!
Met een beetje fantasie zag je De Roma omgetoverd in rokerig jazzclub. Seven Screws paste daar dan perfect in. Deels jazzy en deels cabaretesque met een weerom uitstekend croonende Blixa Bargeld: ‘Sieben schrauben, sieben schrauben. Sieben Schrauben halten mich zusammen…’ En zo werd nog eens naar het vorige album teruggegrepen, om nu weer aan te knopen bij Rampen.
“Dit draag ik op aan mijn kind, geboren als mijn dochter, die zestien werd en nu mijn zoon is”, sprak Bargeld. En een indrukwekkend en pakkende duo-greep Trilobiten / Gesundbrunnen klonk door de zaal, beiden terug te vinden op de nieuwe plaat. Heel erg mooi gezongen door Bargeld, met intense roep in Gesundbrunnen ook, met zuinig gitaarspel, zachte percussitieve elementen, fraaie keys een veelvoud aan kleine effectjes. Sterk!
“Is dat niet dat lied van die Diksmuide-plaat?”, vroeg de fan naast ons zich af. We konden bevestigen. How Did I Die uit Lament (2014) klonk behalve theatraal en dramatisch, vooral ook beklemmend en broeierig. En wat een sfeerschepping. Bloedmooi ook, hoop scheppend ook in de staart van de compositie. Ideaal als hekkensluiter van de set, want dat bleek het geval. Maar ook een band als Einstürzende Neubauten durft zich al eens schikken aan conventies, zelfs zij. Dus gingen we er wél van uit dat er nog een bisronde, wie weet bisrondes tot de mogelijkheden behoorden.
Nog geen vijf minuten later kwam de band weer op, Blixa Gehuld in een soort van boa, en het gezelschap trakteerde ons op een bijzonder verkwikkend en swingend Ten Grand Oldie (Alles In Allem), buizenwerk-percussie galore, zalige keys, sfeer bij hopen en Blixa die zich vocaal nog eens mocht laten gaan, met hier en daar ook opnieuw die schreeuwtjes. Zeker ook een hoogtepunt in de set, niet?
En dan moest een intens en immens mooi Nagorny Kharabach (Alles Wieder Offen, 2007) nog komen. Slik.
Alles schon geschrieben. Alles schon gesagt’. Wie Lange Noch, dat Rampen opent leek hier de ideale afsluiter van het concert. Op de setlists van deze tour, wordt met song of geopend of afgesloten. Bij ons gold het laatste. Het was twintig voor tien en we dachten dat dit het definitieve einde was maar opnieuw kwamen de Berlijners toch weer terug.
“Danke, merci, bedank”, riep Bargeld ons toe. En hij wou nog iets kwijt. Hij was toch wat geschrokken van de verkiezingsuitslag in Duitsland, en bij wijze van troost of poging tot geruststelling schreef hij Everything Will Be Fine, een laatste traktaat uit Rampen, in De Roma, deze hoopvolle mantra, zojewil hymne, zelfs meezinger.
Bargeld had het nog over de oude en nieuwe Blixa, en met Susej werden de debatten definitief gesloten in De Roma. ‘Lass uns nach hause gehen’, zong Bargeld. De meesten bleven echter nog wat napraten, tot besluit van alweer een uitstekend concert van Einstürzende Neubauten.
Op 29 oktober komt Neubauten terug, er zijn nog enkele tickets. Wedden dat een aantal van de aanwezigen donderdag opnieuw van de partij is? En geef hen eens ongelijk. En wie weet spelen Blixa en co dan wél Redukt…
Tekst & Uitleg: Mark Van Mullem
Foto’s: Hannelore DIeleman