Nicolas Mortelmans is zonder meer één van de meest gerenommeerde muzikanten van dit land. Meer zelfs, als je een sitarspeler nodig hebt in België is de kans zeer groot dat je bij hem uitkomt. Deze maand bracht hij met Space Quartet zijn nieuwste plaat Space uit, een band die gevormd wordt door Roland van Campenhout, Stef Kamil Carlens, Tim Vanhamel en Simon Segers. Vooraleer Nicolas een intense tour aanvangt – zie data onderaan – hadden we eerst nog een gesprek met de man.
Je bent bekend in Vlaanderen als een sitarmuzikant, een allesbehalve traditioneel instrument bij ons. Hoe is die liefde daarvoor ontstaan?
Eigenlijk is de oorsprong ervan niet zo romantisch, want alles ontstond via een filmpje op YouTube. Ik speelde wel reeds bas, gitaar en allerlei percussieinstrumenten. Maar ik had vooral interesse in instrumenten uit andere culturen en zo botste ik per toeval op een filmpje van Ravi Shankar tijdens Monterey Pop in 1967 en ik werd erdoor helemaal weggeblazen. Ik bekeek het tientallen keren na elkaar en toen wist ik dat verder wilde met de sitar. Ik kocht er één in België en volgde meteen lessen.
Maar je trok er wel voor naar India?
In 2010 kocht ik mijn eerste sitar en heb les gevolgd in België. Daarna ging ik op zoek naar een guru zoals ze in India zeggen. In de periode 2011 tot 2017 ben ik veel naar daar toe getrokken en nadien ben ik gaan aankloppen bij Anoushka Shankar in Londen. Maar sitar leren spelen is een levenswerk, want hoe meer ik bijleer hoe meer ik besef dat ik niet zo heel veel weet.
Als ik aan een sitar denk, denk ik aan meditatieve muziek. Klopt dat?
Ergens wel, want de oorsprong van Oost-Indische muziek is duizenden jaren oud en die werd bespeeld als een spirituele beproeving in de tempels. Pas later werd het gespeeld voor allerlei koningen en het is pas sinds een tweehonderd tal jaar terug dat men het instrument liet horen aan een publiek. De oorsprong ervan ligt dus zeker niet in het entertainment.
Je hebt met zowat iedereen gespeeld, van Roland Van Campenhout tot Dirk Brossé. Hoe komen die bij jou terecht, want het is toch geen alledaags instrument dat iedereen in zijn muziek wil.
Dat komt waarschijnlijk deels door mezelf omdat ik steeds op zoek ben naar de niet zo voor de hand liggende uitdagingen of samenwerkingen. Ik vind het enorm leuk om een sitar te integreren in een muziekstijl waarin het zogezegd niet zou passen. Natuurlijk heb je ook mensen nodig die daarvoor open staan en bij iedere muzikant komt het op een andere manier tot stand. Zo was Dirk Brossé expliciet op zoek naar een sitarspeler, maar grotendeels ga ik er toch zelf op zoek naar.
Jouw eigen kindje heet Space Quartet. De line-up is niet van de minste, want met Tim Vanhamel, Stef Kamil Carlens en Teun Verbruggen kun je spreken van een supergroep. Hoe zijn jullie bij elkaar gekomen?
Vorig jaar bracht ik mijn eerste plaat MĀYĀ uit en die staat vol met Indische instrumenten, maar ik wilde één nummer met Westerse instrumenten erbij omdat ik ook een rocker ben in hart en nieren. Impulsief vroeg ik aan mensen om met me samen te werken waarvan ik wist dat die nog nooit eerder met elkaar hadden gespeeld. Hoe ik dat deed? Ik werkte bijvoorbeeld met Simon Segers aan een plaat voor Dijf Sanders in de GAM-studio’s. Ik deed ook al een paar sessies met Tim en ik wist dat die eveneens een sitar had. Met Stef nam ik een plaat op met Leki en impulsief vroeg ik hem om samen een jam te doen. We namen die op en ik knipte daar dan een stukje uit voor MĀYĀ. Het waren uiteindelijk deze mannen die voorstelden om van deze opnames een plaat te maken. Het probleem was natuurlijk tijd vinden om in de studio deze opnames te gaan knippen en daarvan een plaat te maken. In feite is het niet meer dan een uit de hand gelopen jamsessie.
Op papier lijkt Space Quartet me een onmogelijke band om samen te brengen, want jullie zitten in duizend projecten.
Het is inderdaad al heel spannend geweest. Veel gepuzzel. Zo viel Simon Segers uit omdat die op tour moest met Sylvie Kreusch en zo kwam ik bij Teun Verbruggen uit. Roland zat ook al met drie geplande tours dus die moest ook afzeggen, maar Tim en Stef staan er nog!
Je hebt zelf ook al het woord jamsessie gebruikt, maar jullie improviseren ook.
Honderd procent improvisatie zelfs. Toen we aankwamen in de studio in Antwerpen, waren we nog nooit met elkaar in dezelfde ruimte geweest. We hebben geen woord gezegd over wat we zouden doen, gewoon de instrumenten inpluggen en spelen. Ons volop geamuseerd, maar noch is er gerepeteerd of over nagedacht. Dat is ook de manier waarop ik het liefste werk.
Dus live kan het ook van alles zijn?
Absoluut. Omdat onze plaat geïmproviseerd is, gaan we die ook niet naspelen. Elk concert wordt dus een aparte improvisatie met hier en daar een raakpunt met de plaat. Maar er is geen sprake van dat we die opnieuw zullen spelen, alles zal afhankelijk zijn van de vibes en het publiek. Eigenlijk springen we in een zwart gat en we zien wel waar we uit komen. In zekere zin zijn we naakt, want we kunnen ons nergens verbergen. Het is een kwestie van een klik te vinden met het publiek. Een soort van magie.
Maar je hoort echt alles in Space Quartet.
Dat is een compliment! Daar is ook niet over nagedacht, wat eruit komt, komt eruit. Ik hou van zachtheid en subtiliteit, maar ik kan evengoed de extremen opzoeken.
Het is geen toeval dat jullie bij Rotkat Records zitten, want dat moet zowat het meest eigenzinnige label van dit land zijn.
Dat zijn inderdaad drie gasten die dat allemaal doen in hun vrije tijd en volop hun goesting doen. Ze moeten niet per se winst maken, maar doen alles uit liefde voor de muziek en doen alleen dingen waarin ze zichzelf geloven.
Waarom moeten mensen naar jullie optredens komen?
Omdat ik ervan houd om tickets te verkopen (lacht). En nee, ik kan daar moeilijk op antwoorden, want ik weet dus zelf nog niet wat we gaan doen. Het is in feite dus voor mij een even grote verrassing als voor het publiek. Maar ik ga er steeds intens voor en gooi er mijn hele ziel in, dus als het publiek meegaat in mijn verhaal, dan kan dat iets heel speciaals worden.
Space Quartet kun je live zien:
18/11 – Hasselt, Club AFF (try-out)
27/11 – Brussel, Ancienne Belgique (releaseshow)
28/11 – Mechelen, Brandfestival
03/12 – Sint-Niklaas, De Casino
05/12 – Lier, CC De Mol
13/12 – Gent, Ha Concerts
28/01 – Brugge, Cactus Café
30/01 – Zottegem, CC Zoetegem
03/02 – Leuven, Wagehuys
04/02 – Antwerpen, De Roma
13/02 – Tienen, CC De Kruisboog
20/02 – Boechout, Theater Vooruit
06/03 – Heist-op-den-Berg, Hnita
28/03 – Heks, Jazz Heks
22/05 – Geel, CC De Werft