Tekst en foto’s: Hendrik Hindrex
Nee, de jonge Herman Brood (1946 – 2001) zou geen kunstschilder worden. Dat beweerde een arts, want de kleine Herman was kleurenblind. Én tegendraads, toen al. Hij bleef tekenen en ging de rock-‘n-roll in. Pas later ging hij grote doeken schilderen. Het leven als een rollercoaster van een Nederlands rock-‘n-roll-icoon, dichter, junkie en vooral ook kunstschilder.
In de stad Zwolle, waar de inwoners zich ongegeneerd de Blauwvingers noemen, zijn ze wat fier op hun bekende stadsgenoot. En op zijn museum: voluit het Herman Brood Museum & Experience. En of dat we ‘experienced’ waren! Het prachtig historisch pand uit 1444 bevat een uitgelezen collectie werk van hem, tal van artefacten en curiosa. Yep, de tribute-elpee Bluefinger van Black Francis verwijst naar de geuzennaam van de Zwollenaren.
We zien beschilderde deuren, een vitrinekastje met door Herman gebruikte injectienaalden, handgeschreven teksten,… En ook de beruchte step waarmee Herman zo vaak door het centrum van Amsterdam sjeesde. Niet zo’n levensgevaar elektrisch ding, maar een schier artistiek, verantwoord vervoermiddel. Ook zien we hoe Brood een bizarre tekening maakt met daarop een man die van een gebouw springt. Enkele jaren later zou Herman Brood overlijden aan de gevolgen van een veel te acuut gebrek aan hoogtevrees en vliegangst.
Het museum is niet echt ordelijk. Geeft niet, chaos was zijn tweede natuur. Tot Saturday night konden we niet wachten, en dus trokken we op een mooie vrijdag naar het museum voor een gesprek met directeur en Broodkenner Ivo de Lange. En we probeerden de sfeer te vatten met onze vooroorlogse iPhone.
Wie bent u eigenlijk ?
Ik ben Ivo de Lange. Ik ben geboren bij Herman om de hoek. Ik ken ‘m al van mijn veertiende. En dit is het Herman Broodmuseum. Het loopt erg goed. Hans la Faille, 28 jaar drummer bij Cuby + Blizzards – er hangt hier ook een gouden plaat van ‘m – zit hier elke zondag. Het Herman Brood Museum & Experience is open van vrijdag tot en met zondag, telkens van 12:00 tot 17:00 uur. Ik had hiervoor een kunstuitleenbedrijf en dat bedrijf heb ik verkocht aan een grootgrutter. Met een deel van dat geld heb ik dit museum gestart. Dat werd toen geopend door Johan Derksen, die heeft ook wat met muziek en is ook een fan van Cuby + Blizzards. Ik heb hier beneden de winkel en de galerie. Boven is het museum.
Het is dus een privémuseum ?
Eigenlijk wel, ja.
Krijgt u subsidies ?
Daar zijn we wel mee bezig. Maar dat is niet zo makkelijk. Verder zijn we afhankelijk van sponsoren en vrienden van het museum en zo. Het is dus sprokkelen geblazen! Maar het gaat toch wel goed. We krijgen een 300 á 400 mensen per dag. Niet allemaal gaan ze ook het museum in. Maar eigenlijk is het goedkoop met 7,50 euro entree. Twee á drie keer per jaar hebben we een rock-‘n-roll gerelateerde expositie: Mink Deville, The Beatles, The Stones, Queen, Gerard Wessel (Nederlandse fotograaf, publiceerde oa. een fotoboek over Herman Brood, nvdr) uit Scheveningen… Nu heb ik de Wild Romance boven hangen in een aparte zaal om ook wat mensen te trekken. Ik ben nu bezig met Tom of Finland (pseudoniem van Touko Valio Laaksonen, Finland, nvdr). Dat is een kunstenaar die in de homoscene heel bekend is. Die expositie loopt vanaf 1 oktober. Ik moet wel nog even naar Finland daarvoor. Er zijn boven ook heel wat dingen te zien van de zussen van Herman. Hij had twee zussen. De oudere zus was Elly. Toen kwam Herman. En daarna kwam er nog een tweeling Beppie en Riske. Riske is een man. Die woonde in Assen en Beppie woont in Amstelveen. Die komen hier nog regelmatig. Die stellen ook dingen uit het verleden beschikbaar: foto’s, poëzie’s, dat soort dingen. Maar er zijn ook hedendaagse dingen van wat Brood gemaakt heeft. Die kwam dus elke maand bij me. Dan sliep hij een dag of vier, vijf bij me. Schilderijen maken in het atelier, zeefdrukken signeren. En dan lever ik de certificaten af die er toe doen, die rechtsgeldig zijn. Dat is heel erg belangrijk. Er zijn veel vervalsingen. Niets is wat het lijkt. En als het goedkoop is op een of andere site, dan garandeer ik je: blijf daar af. Als het te mooi is om waar te zijn, dan is het ook zo. Je kan het beter hier kopen met certificaat. We zijn het enige Herman Broodmuseum in Nederland.
Zijn er nog andere musea over rock in Nederland ?
Ja, er is nog een museum in Hoek van Holland. (Museum RockArt, nvdr.). Een fantastisch museum, leuke aardige mensen. Daar kan ik wel jaloers op zijn. In Gronau in Duitsland – als je in Enschede gas geeft, dan zit je ‘r al – heb je het Rock’n’popmuseum. Maar dat is allemaal niet zo makkelijk. Je moet maar een gek – zoals ik – vinden die dat wil initiëren en daar geld wil instoppen. Dát is het hele verhaal. Zo’n museum is niet om even de zakken te vullen. Zo werkt dat niet.
Den Haag worstelt al jaren over een museum over de Haagse beatmuziek.
Dan moeten ze dat vooral doen. Liefst met de mensen van het museum in Hoek Van Holland: die kunnen dat geweldig goed.
Wat zijn uw drie favoriete Broodnummers ?
Die heb ik niet. Ja, Never be clever vind ik wel leuk. Ik ben niet zo van de muziek. Herman vond ik een betere kunstenaar dan muzikant. Maar Herman had natuurlijk een geweldig charisma. Als hij ergens kwam, iedereen juichen! Die had eigenlijk niemand nodig om zich in de markt te zetten. Je moest hem wel een beetje sturing geven. Zijn kunst is heel herkenbaar. En zijn muziek natuurlijk….
Wild Romance en Dany Lademacher…
Ja, we hebben hierboven die expositie nu. Die hebben hier vorige week opgetreden. Het drumstel van Dany staat er nog. Ook een heel ouwe versterker. David Hollestelle is er nog bij. Die jongens treden nog twee, drie keer per week op voor uitverkochte zalen. Leuk om te zien en te horen. Ze komen hier ook nog regelmatig. Ook leuk dat Hans hier nog elke zondag is. Ouwe rockers, hè (lacht). Maar we zijn hier elke dag mee bezig…
De klemtoon ligt hier dus wel op zijn schilderkunst.
Ja dat mag je wel zeggen. Maar het is leuk om doen. We hebben ook een leuke webshop. We zijn hier eigenlijk zeven dagen per week mee bezig. Administratie en zo, de hele zooi. Ik doe heel veel met Sandra, de weduwe van Herman. Die krijgt ook nog een percentage van de verkoop. Dat moet je allemaal netjes regelen. Dat gaat goed. Als ik muziek erbij neem, dat mag dit museum drie keer groter zijn. Er zijn heel veel dingen die ik dan aangeboden krijg, maar je moet er maar ruimte voor hebben. Dit museum is dus meer gebaseerd op zijn schilderkunst en Herman de kunstenaar. Op de opening was Johan Derksen hier. Dat stond in de krant. En toen kwam er de volgende dag een man uit Uithuizermeeden in het noorden van de provincie Groningen. Die kwam een bijbel brengen uit Heemskerk. Dat was de huwelijksbijbel van de ouders van Herman. Vroeger kreeg je bij het huwelijk zo’n bijbel. Dat is wel leuk dat je die dingen krijgt.
Wat kunnen we hier nog allemaal zien ?
De DVD! Die is in première gegaan in het Tuschinski Theater in Amsterdam en in Theater De Spiegel in Zwolle. Dat was een jaar of 8 geleden. In die film (Kunst begin drrr niet an, een film van Gwen Jansen, 2015) zie je Herman Brood zoals ie is. Voor de rest was het allemaal een beetje gemaakt: dat Brood zichzelf in de markt wilde zetten kan je ook wel zien. Zodra er een camera bij was ging ie op zijn kop staan en rare uitspraken doen. Dát vond ie wel leuk. In die 80 minuten durende film zie je opnames die ik gemaakt heb op de Antillen, Bonaire, Curaçao en Suriname (ook van het omstreden gesprek van Brood met Desi Bouterse, nvdr.). Ook in Nederland, België en Duitsland. En ook in het atelier hier bij mij in Zwolle. Die DVD is alleen hier te koop. We doen ons best.
Dany Lademacher, zijn Belgische gitarist…
Ik ken ‘m wel, maar niet zo goed. Omdat ik meer van de kunst ben, en toch minder van de muziek. Ik zou dat wel willen, maar ruimtegebrek… Twee weken geleden heeft Wild Romance hier opgetreden. Ik heb toen ook de pers uitgenodigd. Wel leuk om te zien.
Hoe was de verhouding van Brood met Zwolle ?
Hij was 54 jaar toen ie sprong. Nah, kan je rustig maal drie doen met die speed die hij nam. Dan ga je zoete drankjes nemen en je slaapt weinig. Om vijf uur ging hij naar bed en om kwart over zes stond ie aan mijn bed : “Kom we gaan aan ‘t werk.” Dan wil ik toch nog ‘n uurtje of drie slapen. Meneer zat dan beneden met mijn dochter. Zij met een glas melk en hij ook met een glas melk, afgetopt met Crème de Menthe of Grand Marnier. Altijd maar drinken. De laatste twee jaar van zijn leven is Brood aan de drank ten onder gegaan. Hij kon toen geen speed meer verdragen. Hij was een wrak. Hij wilde niet dood in bed gevonden worden. Hij wilde een heldendood. Nou dat heeft hij gekregen.
Kan je wel zeggen. Maar hij kwam dus wel vaak terug naar Zwolle ?
Ja, hij kwam vaak terug naar Zwolle. Elke maand kwam hij een paar dagen bij me. Met de fiets door Zwolle. “Kijk, daar hebben we gespeeld!” Dat soort dingen ophalen. Hij had wel wat met Zwolle. Hij was 17, toen ging hij naar de kunstacademie in Arnhem. Dan ging hij optreden met The Moans. Daarna bij Cuby + Blizzards. Toen was hij gewoon niet te handhaven, dat was de tijd dat hij aan de heroïne was. En hij heeft natuurlijk rondgezworven door Europa. Brood heeft wel wat gezien en gedaan. Hij heeft wel wat teweeg gebracht. Zo iemand krijg je maar een keer in de honderd jaar in Nederland. Bijna niemand heeft dezelfde status.
Barry Hay misschien?
Ja, maar da’s weer anders. Ik ken ‘m wel. Toch leuk om die mensen te herdenken in een museum. Misschien toveren we het beneden om naar een rock-‘n-rollmuseum. Je weet het maar nooit.
Daar is dit gebouw toch te klein voor. Dan zou je dát gebouw (kijkt naar Museum De Fundatie, tegenover het Broodmuseum) moeten kraken.
(Lacht, meteen enthousiast) Ja, ja, ja! Nee, maar daar zit een andere directeur. Een leuke vrouw… Je bent ook afhankelijk van ouwe meuk, hè. Allemaal vijftigplussers. Wat wel leuk is dat je hier op een gegeven moment vier meiden aan de kassa krijgt. En er is er één van die Herman Brood van uit huis meegekregen heeft. Die andere drie hadden nog nooit van Brood gehoord. Ik doe heel veel met scholen. Of in het theater of hier.
Niet echt een stichtend voorbeeld of zo…
Nou, hij heeft nooit het gebruik van verdovende middelen gepropageerd. We zijn dus van plan om hier dingen te organiseren op gebied van verslavingszorg. Dat willen we ook vanuit het Herman Broodmuseum gaan doen. Onze nieuwe voorzitter, Jurgen te Rijdt, is een KNO-arts en heel actief hier voor de stichting. Daar komen wel leuke dingen uit, maar het heeft zijn tijd nodig. Vooral als je met de gemeente wil samenwerken. Dan moet je een lange adem hebben, zeg ik maar zo.
Heel kort nog even: wat vindt u zo bijzonder aan het werk van Brood.
Hij kon met een paar penseelstreken zijn signatuur neerzetten. Je ziet ook gelijk of het een Brood is. Het wordt ook heel veel nagemaakt. En donders goed. Maar een echte Brood? Ik zie het zo. In een nanoseconde zie ik of het echt is of niet. Er komen hier soms met een doek dat ze vijf, zes of zevenduizend euro betaald hebben. Dan moet je die mensen teleurstellen. Ik geef er een certificaat bij. Dat is nu eenmaal niet anders. Zo gaat dat nu eenmaal. Wie zijn kop boven het maaiveld uitsteekt… Maar het is wel leuk om doen. We willen meer jongelui trekken. Daar zijn we nu mee bezig. Ook de gemeente vindt ons nu belangrijk. We krijgen heel veel mensen uit België en Duitsland die hier een hotel of AirBNB boeken. Leuk toch!