Fotografie: Hannelore Dieleman
Riot Days is een voorstelling die sinds vorig jaar de wereld rondreist en het verhaal vertelt van Pussy Riot, het Russische feministisch-activistische kunstencollectief, vooral bekend om hun gedurfde protesten tegen het regime van Poetin al meer dan 10 jaar geleden.
De Arenberg schouwburg in Antwerpen was het toneel van dienst, niet zo gebruikelijk voor een concert, maar een doorsnee performance was dit natuurlijk ook niet.
We werden ingeleid/voorbereid door producer Alexander Cheparukhin die vertelde dat Pussy Riot oorspronkelijk nooit een muziekgroep was en pas in 2017 een eerste maal op een podium stond. Het imago van een punkband ontstond door de punk-esthetiek van de vrouwen in de video van het beruchte ‘optreden’ in de Christus Verlosserkathedraal in Moskou (2012), bedoeld als protest tegen de sterker wordende link tussen moedertje kerk en vadertje staat.
Waar een ander kunstencollectief (Voina) in 2010 nog een prijs met cheque (!) ontving van het National Centrum voor Hedendaagse Kunst in Moskou voor het schilderen van een 60 meter grote penis op een brug voor het FSB- (het vroegere KGB) hoofdkwartier, was het klimaat twee jaar later heel wat vijandiger voor dergelijke provocatieve ludieke protesten. Drie vrouwen van Pussy Riot werden vervolgd voor hun optreden in de kathedraal en kregen als prijs een gevangenisstraf, die voor twee van de drie, twee jaar duurde. Het bleek achteraf een kantelpunt in de overgang van een gebrekkige Russische democratie naar een dictatuur. De internationale gemeenschap van muzikanten (Peter Gabriel, Madonna, Paul McCartney) betuigde steun aan het collectief, het begrip in het eigen overwegend conservatieve Rusland was niet steeds zo massaal.
Riot Days vertelde in de Arenberg vanop het podium het verhaal zoals Maria Alyokhina het neerschreef in het boek met de gelijknamige titel (onder meer in het Engels – door Penguin – gepubliceerd).
Het werd een wervelende show met de video’s van Vassily Bogatov op groot scherm achter de band en Engelse boventitels als vertaling van de Russische teksten. En we lazen heel veel tekst want Maria (Masha) Alyokhina had veel te vertellen.
Op de hiphopbeats kregen we een woordenstroom die afwisselend door Maria of Olga Borisova solo, of door de vier vrouwen op het podium samen werden gerapt met veel power en urgentie. Diana Burkot (aka als soloproject Rosemary Loves A Blackberry) zorgde ook voor de beats en drums, Alina Petrova kleurde bij met keyboards en elektrische viool.
In het eerste nummer werd de actie op het Rode Plein uit januari 2012 beschreven, waar Pussy Riot demonstreerde op dezelfde plek waar in 1968 protesten tegen de Russische invasie in Tsjechië plaatsvonden. De acht Pussy Riot leden kwamen nog weg met deze actie zonder grote gevolgen. We volgden de voorbereidingen en de actie in de kathedraal op 21 februari 2012. De actie en opwinding van die ene minuut werden heel doeltreffend in de zaal gemikt met striemende vocals en riot-slogans. De elektropop met de gerapte teksten brachten de sfeer uitstekend over.
De leden van het collectief sloegen op de vlucht wanneer bleek dat er vervolging ingesteld werd en onheil dreigde. Maria Alyokhina trok met haar micro de theaterzaal in om de woorden in het rechtstreeks in het gezicht van de toeschouwers te mikken.
Volgen de arrestatie en het proces waar de lange gevangenisstraffen werden uitgesproken: een schok! De misdaad: “leaping and hopping” in een kerk.
In een muzikaal rustpunt met een sfeervolle pianopartij trokken drie zangeressen de zaal in om zacht neuriënd weer te geven hoe het voelde om naar de gevangenis overgebracht te worden.
Ook het harde leven in de gevangenissen met streng regime kwam aan bod. Op het podium kreeg Olga Borisova een stroom van koud water over het hoofd, terwijl Maria Alyokhina de inhoud van flesjes water over de eerste rijen van het publiek kieperde. Je ontsnapte niet aan de rauwe boodschap van Pussy Riot in de Arenberg.
Een lange reeks portretten van politiek gevangenen werd op het scherm getoond. In Rusland zitten honderden mensen omwille van hun mening in de cel. Ook na de vrijlating van de Pussy Riot-leden eind 2013, blijft hun verhaal actueel voor deze mensen.
In de bisnummers werd de inval in Oekraïne gehekeld en zetten deze Russische vrouwen zich vierkant achter de boodschap “Free Ukraine”, een oproep tot steun voor een kinderziekenhuis in Kiev incluis. Ook een deel van de opbrengst van de merch ging die kant uit. Op het einde van de show werd de Russische televisietoren het symbool van de alternatieve waarheden die het regime spouwt: “Ostankino Tower will burn” en eerde de groep oppositieleider Aleksej Navalny, die in de gevangenis stierf aan zijn slechte behandeling. “Hij is een martelaar die niet mag vergeten worden en de strijd die hij voerde gaat verder.”
We werden naar huis gestuurd met de oproep van Maria Alyokhina: “Stem niet op die mensen die de vrijheden willen aantasten, het gaat snel eens de foute mensen aan de macht zijn.” Het verhaal van Pussy Riot kan dan in Rusland misschien uitgespeeld zijn, maar hun boodschap en verhaal zijn ijzersterk en blijven helaas relevant, zelfs in de VS en Europa.
Riot Days was een krachtige performance en het meest relevante elektro-pop-hiphop gebeuren dat we ooit te zien kregen/zullen krijgen. Dit hoort thuis op festivals die hun nek durven uitsteken en de boodschap over mensenrechten op een groot podium aan een groot publiek willen voorleggen.
