Eens per jaar transformeren de Kempen in het epicentrum van alles wat americana ademt. Dat is wanneer Sjock neerstrijkt in Gierle, het festival voor iedereen die houdt van ronkende gitaren en contrabassen. The Ragtime Rumours passen hier dus perfect met hun ambachtelijke brouwsel van deltablues, gypsyjazz en, euh, ragtime. Maar hoe komt een bende uit Nederlands-Limburg bij die muziek terecht? Wij vroegen het hen backstage.
Jullie omschrijven zichzelf als “Tom Waits visiting Django Reinhardt, drinking big mugs of coffee while listening to Robert Johnson.” Vanwaar die maffe samenvatting?
Thimo (gitaar & piano): Sorry daarvoor, dat was mijn idee (lacht). Ik vond het wel een leuke manier om onze invloeden in één zin te zetten. Tom en Django gewoon lekker op de koffie, maar dan ook echt te veel koffie, er zit veel energie in. En dat ze dan allebei ook van Robert Johnson houden, old-school blues. Het is niet zo dat we onze muziek daar echt op laten lijken, maar eerder iets wat we allemaal goed vinden.
Hoe zijn jullie bij Robert Johnson beland, de oervader van de blues die zijn ziel aan de duivel verkocht om de beste gitarist ter wereld te worden? Jullie komen gewoon uit Limburg, niet meteen de Mississippi Delta.
Thimo: Na een optreden bleef ik eens bij mensen slapen die fan waren van Robert Johnson. En ik ben heel blij dat ik hem zo heb leren kennen. Maar als je je een beetje verdiept in de blues, ga je uiteindelijk wel een keertje van hem horen.
Tom (niet Waits, zang & gitaar): Robert deed iets wat veel bluesmuzikanten uit de jaren daarna niet meer deden, en dat was in een ritme met een ander ritme spelen. Dat is altijd zo’n kippenvelmoment, als een muzikant plots compleet uit het ritme gaat en er dan weer in zit.
Thimo: Dat heeft hij dan weer gemeen met de ragtime. Daar heeft de begeleiding een bepaalde ritmiek waar je dan tegenin gaat. Op de piano is dat met je andere hand, Robert deed dat op gitaar.
Tom: Zo blijft het verrassend. Dat proberen wij ook in onze muziek, telkens dat spanningsmoment op te zoeken.
En Tom Waits?
Tom: Als je naar Tom Waits luistert, ben je gewoon in een andere plek. Die muziek heeft zoveel passie en sfeer en diepte. Dat hoor je maar bij weinig muzikanten zo intens terug. Zeker op ons laatste album zitten een paar nummers waar je ook je ogen bij kan sluiten om in een verhaal te belanden.
En dan hebben we Django Reinhardt, nog zo’n geniale gitarist. In België geboren, maar eigenlijk een wereldburger.
Thimo: Een vriend van mijn vader belde mijn vader op en zei “Jouw zoon maakt muziek, ik ga ‘m gypsyjazz leren spelen.” Dat kan ik echt niet, dacht ik. “Oh, dat leer ik je wel, kom een kop koffie drinken en breng je gitaar mee.” En toen heeft-ie me aangestoken met het gypsyjazzvirus.
Met de ragtime zijn we al eens bij jullie groepsnaam beland. Waar komt die vandaan?
Sjaak (drums): Het is The Ragtime Rumours; het zijn geruchten, het is een beetje gelieerd aan de ragtime, maar er komt nog zoveel meer bij kijken.
Tom: Sjaak is de dichter van de groep, die zegt vaak zulke poëtische dingen.
Schrijf jij dan ook de teksten?
Sjaak: Oh nee, dat doet Tom.
Hoe ontstaat een tekst voor jou?
Tom: Uit ideeën en gesprekken. Soms hoor ik een mooi gesprek, dat leidt dan tot gedachten en die schrijf ik op in boekjes. Daar maak ik uiteindelijk teksten van.
Niki (contrabas, saxofoon & dwarsfluit): Stop That Train heeft ie echt geschreven in het station. Tom ging weg met de trein, maar hij was net te laat en had de trein gemist. Dan dacht ie “Dan heb ik nog zolang de tijd, ik ga me ergens sigaretten halen” en toen hij terugkwam, had hij helaas weer de trein gemist.
Tom: Die kwam te vroeg, honderd procent zeker.
De basis van jazz is improvisatie. Wat is er bij jullie voorbereid en wat is improvisatie?
Tom: De basis van elk nummer, begin, einde en verloop, is voorbereid, maar daar kloten we ook wel vaak mee. Wanneer je op een festival als dit speelt, ben je veertig minuten strak aan de tijd gebonden en wil je gewoon knallen om te laten zien wat je in huis hebt. Maar als we volledig onze gang mogen gaan, dan improviseren we met alles een beetje.
Niki: We traden op in Portugal en het publiek vond dat wij een liedje in het Nederlands moesten spelen. Tom zei meteen “Ik ken geen liedjes in het Nederlands”, maar de reactie was “Tuurlijk ken jij liedjes in het Nederlands!” Toen zag je Tom nadenken en heeft hij op ons nummer As April Is To May ter plekke een geïmproviseerde Nederlandse tekst gezongen (schaterlacht).
Jullie hebben ook in de Verenigde Staten opgetreden. Hoe reageren ze daar als een bende Dutchmen de blues komt spelen?
Thimo: Interessant dat je dat vraagt. We deden er mee aan een blues challenge en ik weet niet wat ik ervan moet denken dat we meteen in de eerste ronde eruit geknald zijn. Ik weet niet of dat representatief is voor hoe Amerika over Europese blues denkt. Hoewel ik me kan voorstellen dat we aan hun heritage raken, natuurlijk. Wat ik wel kan zeggen, is dat in Europa diversiteit meer omarmd wordt.
Sjaak: Het publiek was wel heel enthousiast. De jury was minder lovend. Moeilijk om daar conclusies uit te trekken dat de Amerikanen per se puristischer zijn.
Thimo: Terwijl wij net zo houden van de diversiteit in onze band. Alles wat je conserveert en niet vernieuwt, alles wat statisch is, wordt overwoekerd door de dynamiek van het leven.
Alles wat statisch is, wordt overwoekerd door de dynamiek van het leven? Jij bent de filosoof van de groep?
Thimo: Als het alleen maar herhaald wordt en niet vernieuwd, dan is de interesse op een gegeven moment weg. Daarom vind ik het niet interessant om erg traditioneel te blijven. En dan is het nog de vraag wat je traditioneel noemt. Als je teruggaat naar Robert Johnson in de jaren ’30 en kijkt naar wat nu als standaardblues wordt gezien, wijkt dat net zozeer af van Robert als wat wij brengen. Wij hebben gewoon een ander pad gekozen in die vernieuwing, maar ik denk dat het heel belangrijk is om te blijven interpreteren, om het fris te houden. Er is dynamiek en wat statisch is, wordt overspoeld door die dynamiek.
Tom: Wij hebben het al vaak meegemaakt dat mensen tegen ons zeggen “Dit is geen blues.” Daar hebben we zelfs een liedje over geschreven, als middenvinger naar die mensen.
Niki: Dat komt wel een beetje omdat we in 2017 de Dutch Blues Challenge hebben gewonnen, en in 2018 de European Blues Challenge. Toen waren we tussen aanhalingstekens Europa’s beste bluesband.
Tom: Daar is inderdaad wat kritiek op gekomen, zowel online als van mensen die in je gezicht zeggen “Ja, maar dit is toch geen blues?” Ze mogen dat zeggen, maar het blijft hun mening.
Niki: Het hangt af van de definitie van blues. Voor veel mensen is die dat je twelve-bar blues speelt.
Thimo: Als wij heel de tijd twelve-bar blues zouden spelen, zou het nooit zo oprecht zijn als wat we nu doen.
Wat is volgens jullie dan wel de definitie van de blues?
Tom: Er is een hele oude opname van Lightnin’ Hopkins waarin hij zegt “The blues is nothing more than a good man feeling bad.” Ik voel me wel een goed persoon en ik voel me af en toe slecht. Het is zo mooi dat in die tijd, toen de blues ontstond en er nog geen vertakkingen waren, mensen het niet hadden over wat blues nu precies is. Nee, blues is een gevoel, daar is het altijd naar te herleiden.
Sjaak: De allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emotie. Zoals Willem Kloos over de poëzie zegt.
Tom: Er zijn puristen die het niet met ons eens zijn, maar dat heeft ons nooit belemmerd in wat we doen.
Thimo: Als het mensen niet beweegt, dan hebben we niets gedaan. Laat ze maar boos worden. Of blij, allemaal prima.
“Er is maar één ding erger dan dat mensen over je praten, en dat is dat ze niet over je praten” om nog maar een citaat boven te halen, van Oscar Wilde deze keer.
Thimo: Het ergste wat je kan zeggen over een optreden, is dat je het ‘wel leuk’ vond. Ik heb veel liever dat je het enorm kut vond, of helemaal te gek.
The Ragtime Rumours speelt op 18 september nog op Nerorock in Hoeilaart. Ontdek daar of je hen enorm kut vindt, of helemaal te gek.
