Zijn tirades zijn nog volop bezig, en Stijn Meuris is er al met zijn volgende wapenfeit: zijn nieuwste cdVigilant. Een spiegelbeeld van de maatschappij die barsten vertoont, net als zijn bril op de hoes. Stijn nodigde ons in de Minard uit voor een stevige babbel over…tja…de wereld van vandaag!
Hangen jouw tirades en Vigilant samen? Ik hoor namelijk op beiden dat je behoorlijk boos bent.Vormelijk is het natuurlijk een heel ander verhaal. Maar ja, absoluut, de gelijkenissen zijn er. In april van vorig jaar kwam dat idee in me op. De teksten van de nieuwe plaat waren toen af, stilletjes aan begonnen we de tracks op te nemen en ik voelde dat het niet genoeg was.
Ik moest een ander platform vinden. Ook al is het iets totaal anders, had ik met mijn lezingen Stijn En De Sterren toch een technische voorsprong van zo’n acht jaar. En hoe vreemd ook, dat telde mee in mijn redenering. Het klinkt wat arrogant om het te zeggen, maar ik weet van mezelf dat ik alleen op een podium met een micro wel iets kan. Moest dat niet zo zijn, was ik er misschien niet aan begonnen. Ik bedoel ik heb geen schrik om iets te vertellen. Dat lijkt misschien allemaal wel evident, maar hoewel ik geen namen zal noemen, ken ik mensen uit de comedyscène die na tien seizoenen dat technische nog steeds als een probleem zien. Dus ik dacht, daar moet ik wel mee opletten.
Toen begon ik na te denken over wat ik wilde vertellen. Het woord tirade had ik ergens in een boekje opgeschreven. Ik schrijf vaak zo’n woorden op die ik dan later eventueel in mijn songteksten gebruik en het woord tirade was nog overgebleven.
Toen ik het woord in mijn boekje zag, dacht ik: dat is het gewoon! Ik kon het niet meer aanzien. Het was ergens in het voorjaar, ik weet niet meer welke gebeurtenis of nieuwsfeit het precies was, maar plots begon alles groter te worden dan alleen maar verbazing. Er begon een boosheid in me op te komen, een gewaarwoording die ik in mijn leven nog nooit zo intens had gevoeld als toen. Er was een stem die me zei, je kruipt het podium op en je gaat dat vertellen.
Hoe ik dat ga noemen of welk genre het is? Ik weet dat nu nog niet. Ik weet vooral wel wat het niet is, het is geen stand-up-comedy of geen cabaret. Het is storytelling. Ik vertel een fictief verhaal, maar er zit zeer veel realiteit in. Het idee was om een storytelling te doen over het jaar 2016.
De hele zomer heb ik in kleine zaaltjes try-out’s gedaan. Zeventien keer heb ik dat geprobeerd, zelfs bij mensen thuis, bijv. voor 40 man. En ik voelde vooral dat het nodig was. Ik bedoel als je daar echt iets mee wil doen dan moet er ook een minimum aan productie zijn en tijdens die try-out’s is alles duidelijk geworden. Ik deed die helemaal alleen zonder dat daar bijv. een regisseur mee was gemoeid. En stilletjes aan kwamen de boekingen er.
Zelf vind ik het een voordeel dat we er zo laat aan zijn begonnen. Dat betekende dat we niet in het reguliere circuit konden geboekt worden, gewoon omdat die dat anderhalf jaar op voorhand doen. Oorspronkelijk hadden we vier boekingen, en nu zijn het er vijftien geworden en daar schrok ik toch wel van. Vier keer in de Muziekodroom, vier keer in de Minard, de Roma (dat is een zaal van 1200 man!), de AB, Brugge, Kortrijk en Leuven. Dat was het moment dat ik wist: we hebben hier iets.
En die gelijkenissen met Vigilant. Die zijn er, ja. De enorme verbazing over het amateurisme van het beleid. Een woord die je tegenwoordig meer en meer hoort is dat van het politieke personeel. Los van de ideologie denk ik dan: zijn dat ze, of wat? Ik weet het zelf ook allemaal niet meer. Ik ben mijn kleur kwijt. Ik noem het een kameleon met griep, ik weet niet meer welke kleur ik moet aannemen, en dat is al bij al raar. In een democratie word je verondersteld om een gids te krijgen. En ik twijfel steeds meer aan dat gidsgehalte en ik zie steeds meer het achterdecor van de politiek opduiken. Ik had dat gevoel al langer, maar ik heb ze steeds de voordeel van de twijfel gegeven.
Sinds vorig jaar begon ik te denken: hey wacht, ik ben het hier absoluut niet meer mee eens! En op die vraag of ik genoeg materiaal zou hebben voor mijn tirade? Ja dus! Ik kwam hier twee dagen geleden in Gent aan en het materiaal lag gewoon op me te wachten, snap je?
Eigenlijk wordt het ontzettend grotesk. En begrijp me niet verkeerd, politici zijn ook maar mensen. Ik doe niet graag mee met het roepen van zinnen als “het zijn allemaal geldwolven of idioten”, wat dat zijn ze niet. In essentie zou een politicus het meest nobele beroep van onze samenleving kunnen of moeten zijn, en ik zeg dit zonder ironie. Maar het is gewoon een klucht geworden.
Ik weet ook wel dat de beste stuurlui aan wal staan en dat men je je zegt, waarom doe je het zelf niet? Het is me de afgelopen vijf jaar al verschillende keren gevraagd en iedere keer was mijn antwoord heel eerlijk dat ik dat wel graag zou doen, maar dan ben ik over een jaar dood, want ik zou echt iets willen veranderen. Als ik zou deelnemen zou ik binnen de twee weken ruzie met de partij hebben en ook dat snap ik, ik weet namelijk wat een partijlijn inhoudt. Ik begrijp heel goed wat een plan is, maar jongens, we zitten zo vast! Ik heb echt de indruk, en dat is het donkerste wat een mens kan zeggen, dat het niet meer om vooruitgang gaat. En dan wordt het pijnlijk.
Een mooi voorbeeld is het nummer Oud Links. Ik weet ook wel dat ik daar geen goede vrienden mee zal maken, maar het is zoals ik me voel. En vooral, op een bepaald moment zing ik de woorden “en ik ook”. Ik bedoel, ik behoor ook tot die groep mensen, maar ik ben het er wel niet mee eens is. En als je voor je tegenstem geen munitie meer vindt, waar zit je dan nog op te wachten?
En weet je, ik denk dat het alleen maar erger wordt, want toen ik mijn teksten schreef zaten we nog niet in de situatie van vandaag. Je moet daar ook niet flauw over doen. Wat er in de States gebeurt zal waarschijnlijk ook in Europa gebeuren. Mensen die denken dat je met brutaliteit en domheid zeer veel kan bereiken. En nog eens, ik sta open voor alle mogelijke ideologieën, maar hier ben ik niet blij mee.
Af en toe pik je iets van de andere kant, dat is nu eenmaal het principe van democratie, maar vandaag heb je geen overlapping meer. De stellingen zijn zo ingegraven, er is geen symbiose meer tussen de ideeën en het lijkt bijna op de Eerste Wereldoorlog. En ik ben daar bang van. Een tirade van mij is niet meer dan de situaties noemen. Ik veroordeel ze, maar ik heb gemerkt dat ze grappig zijn. Niet omdat ik ze grappig maak, maar gewoon omdat ze zo zijn, en dat vind ik toch serieus straf!
Wij zijn een raar volk, want het gestuntel waarmee we geconfronteerd worden, zien we bijna als entertainment. Mensen zeggen “het zijn nogal charels hee”, en verder verandert er helemaal niks! En wat mij opvalt is dat uitgerekend nu, in tijden dat we zo veel mogelijkheden hebben om nieuws te spreiden dat het allemaal haaks staat op wat we ermee doen. Vroeger kon je driehonderdduizend mensen mobiliseren door een artikel in de krant. Nu is dat veel moeilijker, en ik weet echt niet hoe die versplintering van meningen komt.
Over journalisme gesproken. Jij was een ex-journalist en je had een heel artikel nodig. Nu moet het een goede titel zijn, want de mens leest de tekst niet. Hoe ga jij daar als kunstenaar mee om?
Het recente fenomeen fake nieuws vind ik vrij boeiend. Ik weet ook wel dat alles klinkt als de woorden van een vijftiger, maar wat moet ik er nu op zeggen dat volgens recente studies 75% van de jongeren hun nieuws van Facebook haalt? Dan denk ik: wat bedoelen we dan? Een filmpje over een grappige kat of een vreemd animatiefilmpje over Donald Trump? Wat noemen wij nog nieuws? En ik ben ook eerlijk genoeg om toe te geven dat de jongere generatie in principe meer gelijk heeft dan ik. Dat is gewoon zo, ik trek dat zelfs niet in twijfel, maar dat betekent niet dat je geen overzicht mag maken waarom wij zo veel tolereren.
Life goes on, en dat is ook zo. Maar kijk als ik het heb over één of andere omkoopaffaire dan is er altijd iemand die er mij op wijst dat dit vroeger ook zo was. En dat is een rare argumentatie, want dat betekent dat je nooit iets kan veranderen. Natuurlijk is alles al eens geweest. In de tijd van de Grieken was er ook corruptie. En sorry dat ik het zeg, maar Belgen laten nogal graag de dingen hun gang gaan. En laat me aub er op hameren dat ik niet van mezelf denk dat ik de waarheid in pact heb.
Word jij daar niet moe van? Je deed het al in 1982 met Gruppenbild toen jeMaatschappijzong…Ik weet wat je bedoelt. Maar ik moet je zeggen, niet alles in mijn leven is even donker. Ik ben eigenlijk een heel optimistische mens. Ik weet dat omdat iemand die dat niet is geen dingen zal veroorzaken
Ik heb een soort drang, ik kan daar ook niets aan doen. Maar om nu in een donker kot te gaan kruipen met de gordijnen dicht, dat gevoel ken ik niet. Er is een dualiteit. Enerzijds kun je zeggen dat het naar de wuppe is, maar het is net zoals in dat lied, het is nog allemaal niet naar de wuppe. We komen overal wel uit, het stopt niet na ons. Maar ik wel iemand die probeert om iets met mijn onvrede te doen. Ik ben vaak moe, maar ik ben het nog niet moe! Maar aan de andere kant is er een soort van innerlijke kernreactor binnenin mij, ook al weet ik niet hoe lang die nog zal blijven branden. Voorlopig wel. Maar, en ik zeg het je nog eens, ik begrijp het wel, maar ik ga niet mee in die donkerte.
OverVigilant. Eerst heb je Bimbo Van Het Jaar dat is zo eighties…
Ja, inderdaad, het is zeer eighties.
En dan In De Rij Voor Soep. Zo’n zware tekst, maar de song heeft wel een leuke deuntje!
Ja, het is inderdaad die combinatie die ik nastreef. En ook al wil ik er mij niet mee vergelijken is het zoals The Smiths. Het is bijna chiro-achtige muziek, met weliswaar de schitterende Johnny Marr, maar dan zingen ze op hun vriendelijke deuntjes woorden als Hang The DJ ofGirlfriend In A Coma. Snap je?
Ja, ik snap het.
Moest je het nummer niet kennen, en je fietst voorbij een huis waar een raam openstaat dan zou je denken “wat staat daar nu voor een carnavalnummer op!” Tot je die tekst hoort. Daar hou ik van. The Cure heeft dat ook. Denk aan Friday I’m In Love of Love Cats. En dat is het knappe, want het beste van The Cure vind ik nog altijd die trage donkere songs zoals Disintegration of Fascination Street. Alles van Pornography, maar daar staat geen licht op. En dan maakt hij plots Love Cats. Dat toont het genie in hem omdat hij de balans weet te vinden. Ik probeer ook zoiets, Bimbo Van Het Jaar ofTruckstop zijn bijna popliedjes.
Is Bimbo Van Het Jaar dan niet een soort van lokroep? De aandacht van mensen proberen te krijgen?
Ik versta waar je naar toe wilt, maar het is toch anders. Twee jaar geleden was er een undergroundband met de naam Family Of The Year, en hoe simpel ook, ik vond dat een geweldige naam. Ik schreef dat op en ik dacht: wat kan er nog van het jaar zijn? Een actrice of een boek? Neen, het moest een tegenstelling worden, iets wat je er niet mee associeert. En ik kwam zo bij bimbo uit. En ik ga weer niet flauw doen, maar dat is een nummer uit liefde. Het is afwijzend, observerend, negatief als je wil. Maar ook zit er een ocharme-factor in. Want het soort meisjes die ik hierin beschrijf, ze bestaan. Ik hoef ’s nachts om twee uur mijn televisie maar aan te zetten en ik zie ze. Meisjes waarvan de moeder ongetwijfeld denkt “ons Kelly is goed bezig, want ze is op tv”, terwijl wij weten dat dit niet zo is. Er zit iets geweldig tragisch in.
Ik moet opletten wat ik zeg, maar de benedenkant van de samenleving vind ik tegelijkertijd tragisch en aantrekkelijk. Sommige dagen zou ik erbij willen horen, en andere dagen denk ik: hoe erg is dit? En Bimbo is daar de muzikale vertaling van. Ik heb er nog demo’s van en oorspronkelijk was dat een enorm gitaargedreven song dat tussen Johnny Marr en Oasis lag. In de studio hebben we dat helemaal uitgekleed en is het elektronisch geworden. En toen dachten we: hey dat wordt zeer eighties, dat is wel goed! Maar mijn favorieten op mijn nieuwe plaat zijn de donkere songs. Vagebond of Maraboet, daar gaat het hem bij mij om.
De stijl van de andere nummers doet me denken aan de latere jazzy stijl van Talk Talk.Talk Talk vinden wij fantastisch. Het zal je misschien verbazen maar er zijn groepen die heel vaak gevallen zijn in de studio: The Chameleons, The Sound, The The (hoe straf was dat?) of Psychedelic Furs. Of wacht een groep die iedereen nu lijkt te vergeten: Prefab Sprout. Je moet eens Steve McQueen opleggen, die bizarre combinatie van donker en licht. Daar zijn wij vaak over bezig geweest in de studio: hoe donker en hoe licht.
Wolf is ontzettend licht, terwijl dat het eigenlijk donker was. En dan heb je bijv. Vagebond die licht was en die we uiteindelijk donker hebben gemaakt. Persoonlijk vond ik Vigilant de tofste plaat om aan te werken.
Ik vind het je mooiste plaat…
Ik ook, maar ik ben heel moe geworden, want we hebben heel lang in de studio gezeten. Er werd zeer veel gepraat over de plaat. Maar kijk, ik kreeg deze morgen een mail van Luc Janssen en zonder dat hij dat hoeft te doen schreef hij me woorden waarin hij perfect de sfeer omschreef die wij voor ogen hadden. Hij kon dat niet weten, want hij was er niet bij, maar het voelt wel als een opluchting aan.
Weet je, het kon twee kanten uit. We hadden helemaal geen platenfirma. Het is triest om te zeggen, maar wij vonden niks. Nu komen ze na de goede recensies natuurlijk wel af. En dan denk ik gewoon: Fuck you. Een half jaar geleden zijn we diezelfde nummers gaan leuren en ze wilden zelfs niet eens luisteren. De plaat heeft mij een bom geld gekost en nu vragen ze of de distributie ervan mogen doen. Neen, dank je, dit is al geregeld. Sterker nog, je moet nooit meer iets doen. Ik word echt kwaad hoe Belgische grote labels omspringen met de muzikanten. Er zijn gelukkig ook kleine firma’s, maar die mensen hebben niet het nodige geld om groepen geld te geven voor een studio. Maar goed met Vigilant, hebben we ervoor gekozen om het allemaal zelf te doen, en ik ben daar zeer blij om. Mijn boekhouder is daar minder blij om, maar als artiest ben ik een gelukkig mens. Het was gokken, dat wel…
De hoes van Vigilant is zo briljant, een profielfoto van jou met een gebroken bril.Dank je. Maar het is simpel hoor. Toen we de titel van de plaat hadden, wist ik dat het dat ging worden. Het is een beeld dat geïnspireerd is op het beeld van Michael Douglas in Falling Down. Een cultfilm uit de jaren 90 waarin Douglas de helft van de film rondloopt met een gebroken bril omdat hij kwaad is.
Vanwaar de titel Vigilant?
Ik had die pas laat. Het was ook het laatste nummer dat we maakten. Ik leg uit, opeens hoor ik politiekers van een bepaalde partij het woord vigilant gebruiken. Ik dacht bij mezelf: dat is raar! Dat is geen woord dat ze normaal gezien zouden gebruiken, waar komt dit toch van? En toen ja, lazen we maanden later het nieuws dat ze binnen die partij antwoordfiches kregen zodat de minder verbaal begaafden onder hun dezelfde partijlijn uitdroegen. In mijn fantasie hebben ze het woord vigilant op één van die fiches gegooid. (schiet in de lach). Het past perfect bij de woorden van vorig jaar die men ons vertelde: we moeten waakzaam zijn…
Het zijn vreemde tijden.
Inderdaad. Ik wil niet plat doen, maar ik wil beter worden. Hoe ik dat gaan doen? Ik weet het niet. Is er nog een platform? Is er nog een media of is er nog een radio? Vrij vroeg liet Studio Brussel me weten dat ze niets met Bimbo Van Het Jaar wilden doen en met uitbreiding ook met de rest van de plaat niet. Let op, op dat moment kenden ze de plaat zelfs nog niet. Op zo’n moment denk je dat we rond zijn. Aan de andere kant viel daarmee ook een last van mijn schouders, dan heb ik daar ook niets meer te zoeken. Ik begrijp het natuurlijk wel, het is een jongerenzender en ik ben fucking 52, maar het is wat het is… Je kan je dan afvragen, doen we nog iets? Natuurlijk doen we nog iets, en het is die energie die mij recht houdt. Daarom bewonder ik iemand als Elvis Peeters van Aroma Di Amore of De Brassers. Dat raakt op geen enkele zender, wat normaal is, maar ik zag een half jaar geleden Aroma Di Amore op een podium en het was opnieuw zeer goed.
Twee laatste vragen. Je bent een BV…(Stijn onderbreekt). Ik ben geen BV. Een BV gaat niet drie keer op drie maand tijd naar Whispering Sons in een café gaan kijken. Ik doe dat omdat ik dat echt goed vind. Ik moet niet op het gala van de Gouden Schoen zitten en ik zit ook niet in De Slimste Mens Ter Wereld. Snap je?
Je bent toch bekend.OK, ik weet ook wel dat als ik door de straten van Gent wandel dat er mensen zijn die mij herkennen. Maar ik rij niet met een gesponsorde auto rond.
Ja, maar ik bedoel, je bent geen onbekende en je weet dat je met Vigilant ook vijanden zal kweken. Is er geen gevaar voor commerciële zelfmoord?Denk je dat? Weet je, ik hoop het, want dat zou dan betekenen dat muziek nog iets doet. Ik ben eerder bang dat we verder zitten dan dat en dat het niets meer doet. Ik vrees dat de tijden voorbij zijn waarin tijdens het Thatcherisme Britse muziek een stem op straat werd. Er waren tijden dat we van bepaalde platen, NWA uit het hiphopgenre bijv., bang van moesten zijn. Ik vrees dat dit weg is. Of het idee dat Sadinista van The Clash een soort van handleiding voor maatschappelijk verzet was…
Laatste vraag, Stijn! Wat is je favoriete plaat aller tijden en waarom?
(Zonder aarzelen) Ah, Pornographyvan The Cure. Dat heeft veel te maken met hoe oud ik was toen ik de plaat kocht. Ik was 18 of 19, en ik durfde die plaat niet volledig opzetten, het was net als een medicijn die in kleine dossisen moest nemen. De plaat leek bijna illegaal, in de zin dat ik niet wist of ik die wel mocht draaien. Die titel, die nummers, soms werd er pas na 4 nummers iets gezongen. Ofschoon ik de productie nu een meesterwerk vind, klonken die nummers toen gewoon veel te luid. Ik kende The Cure wel, maar ik had geen sonisch meesterwerk verwacht. Daar stond ook geen hit op, en toen ik ze onlangs in het Sportpaleis zag en ik hoorde One Hundred Years dan stond mijn haar opnieuw weer recht.
Bedankt Stijn en ook wij vinden Vigilant een meesterwerk.
DIDIER BECU