Joel Vandroogenbroeck: muzikaal ontdekker

Eind vorig jaar overleed muzikaal pionier Joel Vandroogenbroeck op 81-jarige leeftijd in Mexico. Helaas is dit nieuws niet echt doorgedrongen naar onze Belgische op muziek gerichte media. Spijtig, aangezien Vandroogenbroeck een pionier was op verschillende vlakken. Een veel te late hommage, en een ontdekkingsreis, of toch poging tot, door de muziek die hij componeerde tijdens zijn leven.

Joel werd geboren in 1938 in Brussel, en leerde al snel piano spelen tijdens de oorlog, op een leeftijd van drie jaar. Zijn eerste echte optreden volgde toen hij zes was, wanneer hij Lettre A Elise speelde voor een groep geallieerde soldaten. In zijn tienerjaren volgde hij les klassieke piano op het conservatorium van Brussel, maar ’s nachts sloop hij weg uit zijn kamer om jazz te gaan spelen in de Brusselse jazzclubs. Toen de directeur van het conservatorium dit ontdekte, werd Joel van het instituut gestuurd omdat jazz een slechte invloed zou hebben op de naam van het Brusselse conservatorium.

Op zijn vijftiende ontving hij de Art Tatum prijs voor jongste jazz pianist, waarna hij door Europa en Afrika toerde met onder andere een optreden met het Quincy Jones Orchestra tijdens Brussel expo. Later kreeg Vandroogenbroeck een contract bij RAI television in Rome, waar hij gedurende een half jaar zou spelen. In de jaren ’60 ontdekte hij een nieuwe vorm van muziek, die hij zelf levensveranderend noemde: Hendrix’ Hey Joe & Purple Haze. Hij ging verder op zoek naar meer muziek binnen dit genre, en ontdekte King Crimson, Sgt. Pepper, Can, en vele andere progbands.

Ondertussen was hij in Zwitserland aanbeland waar hij Third Eclipse oprichtte met Ron Bryer (gitaar) en Wolfgang Paap (drums). Deze groep groeide uit tot Brainticket, dat met Cottonwoodhill een meesterlijk psychedelisch album neerzette.

Het album was zo experimenteel en psychedelisch dat het platenlabel een waarschuwing op de binnenhoes printte: “Als je dit beluistert, loop je de kans dat je hersenen worden vernietigd”. Het ging zelfs zover dat het album niet mocht verkocht worden in de VS. Natuurlijk gewoon een verkoopstruc, hoewel deze lp best gezien mag worden als “mindblowing”. Het album beluisteren met een koptelefoon is een dikke aanrader voor iedere liefhebber van psychedelica.

Vandroogenbroeck kreeg Brainticket in Zwitserland niet van de grond (zo goed als alle nieuwe invloeden uit het genre in die tijd kwamen van de VS, UK en de Duitse krautrock), en de band ging uit elkaar. Voor Joel was Brainticket echter meer een concept: jammen en improviseren met andere muzikanten, tot er iets uitkwam. Dat is ook de reden waarom ieder album van de band andere muzikanten bevat, met enkel Joel als vaste waarde.

In zijn periode in Zwitserland nam Joel mee Magic Theatre op met Drum Circus, waar hij verschillende instrumenten op inspeelde. Een album dat in die tijd zo ver buiten elk genre viel dat het label MPS, de master in de kluis stak, gewoonweg omdat ze niet wisten wat ermee aan te vangen. Het werd pas voor het eerst uitgebracht in 2003, en is in sommige aspecten nog vreemder dan Cottonwoodhill.

Na deze opnames in Zwitserland vertrok Vandroogenbroeck richting andere oorden. Eerst deed hij Milaan aan, waar een nieuwe iteratie van Brainticket Psychonaut produceerde. Een minder chaotisch of extreem psychedelisch album dan Cottonwoodhill, maar daarvoor niet minder goed. Moest Cottonwoodhill of Magic Theatre je hebben afgeschrikt, geef deze plaat dan zeker een kans!

Helaas verliep de relatie met dit label ook stroef en vertrok Brainticket bij Durium. Ze lieten echter alle rechten van hun muziek achter, waar Durium gretig gebruik van maakte en Psychonaut uitbracht. Twee jaar later, met alweer een nieuwe bezetting van Brainticket (en tussendoor een solo library plaat), ziet Celestial Ocean het levenslicht. Een conceptalbum over een Egyptische farao op reis door het hiernamaals. Een album dat qua sound een beetje tussen de voorgangers in ligt. De muzikanten konden zich geen synthesizer veroorloven voor het maken van Celestial Ocean, dus ze moesten improviseren: ze gebruikten korte golf radio’s voor de effecten. Met het album uitgewerkt in hun gedachten, vertrokken Joel & co naar Rome, waar Joel nog vele vrienden had van zijn tijd bij de RAI, en waar zijn vrouw als model werkte voor de grote modemerken.  

In de RCA studio’s legden ze de laatste hand aan het album, terwijl Joel in de tussentijd als sessiemuzikant meewerkte aan andere opnames, waaronder voor de maestro himself: Ennio Morricone. Na Celestial Ocean vertrok Brainticket op promotour, maar het ging al snel mis. Al het geld dat ze van het label hadden gekregen om de kosten van de tour te dekken, werd na hun eerste optreden in Rome gestolen, waardoor de rest van de tour iets minder luxueus verliep dan verwacht.

Na de tour viel ook deze versie van Brainticket uit elkaar, en iedereen ging verder met zijn eigen leven. Na enkele jaren  een ‘normaal’ leven te leiden, vertrok Joel naar Bali, waar hij gamelan muziek ging bestuderen (een traditionele, Indonesische muziekstijl), waarna hij twee elektronische platen met Brainticket maakte: Adventure en Voyage. Na zijn terugkeer uit Bali werd Vandroogenbroeck uitgenodigd om deel te nemen aan een productie in Californië, waar hij opnieuw een plaat met Brainticket uitbracht en door heel de VS toerde. Echter door gezondheidsproblemen moest hij stoppen met touren, waarna hij eindigde in commune in Mexico, waar hij op 81-jarige leeftijd overleed.

Joel was een pionier op meerdere vlakken, buiten zijn werk met Brainticket bracht hij een immense catalogus library muziek uit waar, voor wie ze zoekt, verschillende pareltjes tussen zitten. Hij was één van de eerste muzikanten die experimenteerden met synths, samples en andere elektronische invloeden die wij vandaag de dag als vanzelfsprekend zien.