Bert Lezy is de drijvende kracht achter het project Blaastaal waarin hij aan de hand van geflipte geluidscollages zin uit de onzin poogt te puren. De ruis van onze maatschappij pleegt hij het zelf wel eens te noemen. Los van het vele knip- en plakwerk dat zijn Blaastaal kenmerkt, is Lezy ook een begenadigd kunstenaar en laat hij geen moment onbenut om dat te tonen. Live-painting, boeken, strips, platenhoezen, lego-bustes, beeldfragmenten en clips, muurschilderingen,… de lijst met wapenfeiten is eindeloos en demonstreert de oeverloze drang tot creëren van het voorgenoemde creatieve manusje-van-alles. Op 15 april brengt Lezy met De Dictionnaire Lezy een nieuw boek uit; het leek ons dan ook een uitgelezen kans om bij de Antwerpenaar eens poolshoogte te nemen over zijn creatieve reilen en zeilen.
Hallo Bert, hoe gaat het met jou?
Goed eigenlijk. Ik ben net verhuisd en heb eigenlijk meer plaats dan ik ooit al gehad heb. Ik ben nu nog wat mijn atelier aan het inrichten.
Je hebt altijd je atelier thuis gehad?
Ja, ik heb altijd thuis een atelier gehad maar omdat ik mijn tekenmateriaal altijd bij me heb, heb ik mijn atelier ook altijd bij me op verplaatsing. Ik ben altijd blij dat er ook opportuniteiten zijn om buiten mijn atelier te werken door het maken van muurschilderingen of live te schilderen/tekenen tijdens optredens. Die manier van werken laat me trouwens ook toe om op ongewone formaten te werken.
Je bent waarschijnlijk het meest bekend als kunstenaar maar je lijst aan creatieve wapenfeiten laat zien dat je absoluut niet te reduceren bent tot enkel kunstenaar. Is het voor jou een evidentie dat naast je teken- en schilderwerk ook de combinatie met andere disciplines wordt gemaakt?
Ja, eigenlijk wel. Die dingen zijn allemaal organisch gegroeid. Ik was bijvoorbeeld als kind al bezig met cassettes. Muziek opnemen, stem opnemen, grapjes opnemen,… en dat is blijven groeien. Zo ging ik vroeger platen ontlenen in de bib die ik dan vervolgens opnam op cassette. Het vreemde was dat wanneer mijn pick-up stopte met spelen, de radio onmiddellijk startte. Dus ik had vaak cassettes die aan het opnemen waren terwijl ik iets anders ging doen. Als ik dan terugkwam, bleek dat er dan bijvoorbeeld een stuk van het nieuws achter een lp van Hüsker Dü stond. Ik vond die combinatie vaak erg grappig en zo ben ik eigenlijk gestart met het maken van geluidscollages.
Het ontstaan van Blaastaal is met andere woorden te wijten aan een kapotte pick-up?
Inderdaad, heel veel dingen ontstaan bij mij door toevallige mankementen zoals dat ook bij de pick-up het geval was.
In bands als The Valerie Solanas en A Clean Kitchen nam je niet enkel de platenhoezen voor jouw rekening maar voorzag je ook de concerten van een extra dimensie aan de hand van live-painting en drawing. Was dit iets dat je al lang voor ogen had om te doen?
Dat was eigenlijk altijd al een droom om te doen. Ik was in mijn jongste jaren heel hard bezig met muziek en wou eigenlijk altijd al op een podium staan. Ik heb ooit dan ook geprobeerd om gitaar te leren spelen maar dat lukte me helaas niet. De goesting om te performen was er echter wel altijd. In dit format van live-painting heb ik ook steeds veel plaats en krijg ik de kans om op andere formaten te werken dan ik normaal zou doen. De laatste jaren werk ik ook veel met een camera waarmee ik het live-tekenen dan film en projecteer. Zo heb ik lang Jazz In De Kat in café De Kat gedaan waarbij ik live tekende en ook bij De Sprekende Ezels in café Boekowski doet ik dat nog op maandelijkse basis.
De band waarbij je tekent en schildert, weet perfect wat ze wanneer moeten spelen. Bij jou is dat anders. Jij vertrekt van een wit blad. Geeft het jou geen stress dat je niet weet wat er gaat gebeuren bij die liveperformances?
Ik vind het allesbehalve stresserend. Ik zou het stresserender vinden als ik iets vanbuiten moest leren. Als ik dan al eens vastloop, geef ik er een draai aan. Mensen merken het ook vaak niet dat er iets misloopt. Van zodra ik begonnen ben, heb ik zelden stress. Als er al iets is dat me soms wat stress bezorgt dan is het al de techniek die maakt dat ik deel wordt van de performance, zoals de camera, kabels allerlei, … Tijdens het live tekenen ben ik echt in mijn element omdat er geen moment is om te twijfelen.
Je bent ook de drijvende kracht achter het project Blaastaal, dat in 2005 alweer zijn eerste fysieke release zag en waarmee je in 2021 samen met Wagonman nog een 10” uitbracht. Kan je ons een update geven over Blaastaal? Wat mogen we in de toekomst nog verwachten?
Op dit moment doe ik gewoon rustig verder met mijn tweewekelijks uitzending op Radio Centraal. Nu, soms valt er al wel eens een uitzending weg, zoals dat ook recent het geval was, na de ietwat epische verhuis. In dat geval doe ik beroep op een heruitzending, waarvoor mijn excuses, lieve luisteraars. Ik droom er wel van om nog releases uit te brengen op cassette of vinyl maar helaas is er niet echt een breed publiek voor. Ik ben wel erg blij met die 10” die ik met Wagonman uitbracht. Dat is echt een mooi ding geworden.
In 2020 kwam na vijf edities een einde aan het concept van De Dagelijkse Lezy. Vijf boeken met honderden tekeningen, schilderijen en een schat aan visuele woordspelingen werden jaarlijks vastgelegd in een gedrukt volume. Vanwaar de keuze om er na de vijfde editie de stekker uit te trekken?
De Dagelijkse Lezy was eigenlijk mijn goed voornemen voor 2016. Ik merkte dat mijn werk heel erg aan het verzanden was in enkel externe opdrachtjes dus ik wou eens iets doen dat echt van mij was om mee naar buiten te komen. Ik had trouwens nog heel wat dingen in mijn archief liggen die vaak net niet een expo gehaald hadden maar die ik toch graag wou tonen en wou posten. En dat is dan zo blijven lopen. Ik heb trouwens nooit een dag overgeslagen. Bij de derde editie was ik ervan overtuigd dat ik dit mijn ganse leven zou blijven doen. Dagelijks een tekening online posten en dan jaarlijks uitbrengen in een nieuw volume van De Dagelijkse Lezy. Maar dan tegen het einde van het vijfde boek voelde ik dat er een sleur in begon te komen en dat ik vaak slecht gezind werd als ik vaststelde dat ik voor die dag nog geen tekening had om te posten. En dan ben ik er uiteindelijk maar mee gestopt voor het een opgave werd.
Op 15 april breng je met De Dictionnaire Lezy een nieuw boek uit. Wat kunnen we precies van het boek verwachten? Is het een conceptueel andere insteek dan De Dagelijkse Lezy reeks?
Het is mijn vriendin, Katja Stonewood, die al langer met het idee speelde dat ik misschien eens is iets moest doen met enkel de woordgrappen die ik had. Na een tijdje had ze me dan toch overtuigd om er iets mee te doen, waarna ik in mijn archief ben gedoken en ben beginnen zoeken naar alle combinaties van woord en beeld. Ik had bij aanvang een tweeduizendtal tekeningen en dan was het gewoon een kwestie van te beginnen schrappen. Er zitten bijvoorbeeld tekeningen in die al in De Dagelijkse Lezy verschenen maar evengoed ouder werk, nieuw werk en ook hertekeningen. Alles is wel heel streng gecureerd door mezelf, Katja, Bas Woud en Nick Hannes. We hebben alle tekeningen op een stick gezet en vervolgens stuk voor stuk op de televisie bekeken. In sommige gevallen werd de compositie aangepast, in andere gevallen werd de tekening gebruikt zoals ze was en uiteraard zijn er ook heel wat tekeningen die het niet gehaald hebben.
Was het een bewuste keuze om extra mensen erbij te halen in functie van een goede selectie aan materiaal?
Ja, het was echt nodig want ik geraakte er echt niet uit. De eerste versie van het boek zou ook veel te dik geweest zijn. Ik heb doorheen het proces heel wat darlings moeten killen maar achteraf ben ik wel blij dat het zo gelopen is. In 92,37 procent van de gevallen ben ik Nick, Katja en Bas gevolgd. Voor sommige tekeningen heb ik dan wel weer mijn veto gesteld omdat ik ze zelf te goed vond om eruit te laten.
In de De Dictionaire Lezy zet je specifiek in op woordspelingen. Woordspelingen vormen een groot deel van je oeuvre en kenmerken je werk. Hoe is die manier van werken tot stand gekomen?
Ik denk soms dat het wat te maken heeft met mijn gehoor problemen. Ik heb nog maar sinds een paar jaar hoorapparaatjes, waarmee ik gesprekken goed kan volgen, wat vroeger een stuk moeilijker was. De theorie die ik heb, is dat ik bij gesprekken iets oppikte maar het niet goed had verstaan en dan gewoon iets grappig antwoordde dat erop leek om dan niet uit de boot te vallen. Ik vermoed dat de basis van die woordspelingen daar ligt. Sowieso spelen er ook nog wel andere invloeden mee zoals stripverhalen van bijvoorbeeld: Suske en Wiske en Kamagurka. Maar evengoed spelen er ook muzikale invloeden mee zoals Ton Lebbink waar ik ook veel naar luisterde. Tenslotte zijn er ook wel wat familiale invloeden. Zo heeft mijn moeder bijvoorbeeld ook de neiging om veel met woorden uit te vinden.
De officiële voorstelling van het boek staat gepland op 15 april. Kan je hierin misschien al een tipje van de sluier lichten?
De voorstelling zal inderdaad op 15 april plaatsvinden in Bar Leon in Borgerhout. Ik heb bewust gekozen om het kleinschalig te houden en me niet al te veel stress op de hals te halen. Het is ook achter de hoek van waar ik woon dus dat is makkelijk. Bij exposities in het verleden was het vaak heel wat over en weer gezeul met werken, dat wou ik dit keer wat vermijden. Er zal sowieso een tof hoekje gecreëerd worden met wat tekeningen, die dan 14 dagen in Bar Leon zullen blijven hangen. Op 15 april zal Katja ook wat dj’en tijdens de boekvoorstelling, dus er is ook weer muziek.
Je deinst creatief voor weinig terug. Videoclips maken, straten en muren beschilderen, strips, platenhoezen, posters,… Heel wat anderen doen beroep op jouw creativiteit voor een breed scala aan projecten en doeleinden. In hoeverre staat jouw creatieve vrijheid hierin centraal?
Ik probeer mijn creatieve vrijheid toch altijd wel te bewaren. Vroeger zei ik nogal snel ja op alles maar ondertussen durf ik toch al wel eens iets weigeren dat me niet ligt. Sommige dingen doe ik louter om den brode. Zo monteer ik samen met Katja bijvoorbeeld ook video’s voor Het Zoekend Hert. Dat staat misschien wat het verste af van mijn tekenen en absurdisme maar uiteindelijk is monteren, lay-out en de combinatie maken met muziek iets dat ik graag doe. Sowieso probeer ik alles steeds met liefde te doen. In het merendeel van de gevallen krijg ik gelukkig wel carte blanche en met dat vertrouwen ben ik altijd enorm blij. Ik functioneer eerlijk gezegd nog altijd het beste als ze mij gewoon laten doen maar uiteraard neem ik ook altijd de wensen mee van de opdrachtgever in het werk dat ik maak. Ik vind het trouwens ook leuk om van de dingen die ik maak regelmatig ook een video te maken. Zoals ik dat onder meer deed bij het maken van de muurschildering in platenzaak/concerthal/café Djingel Djangel.
Staan er nog andere projecten op til waar je iets over kwijt wil?
Door te verhuizen ben ik terug wat aan het archiveren geslagen en ben ik met het idee aan het spelen om misschien ooit nog eens iets te doen met de affiches die ik gemaakt heb en die eventueel in boekvorm uit te geven. Ook een boek met de lino’s die ik doorheen de jaren gemaakt heb, zou ik ook wel erg tof vinden.
Je hebt doorheen de jaren heel wat prachtige werken geproduceerd. Kan je ons misschien zeggen wat je nu net zo aanspreekt in je eigen werk en waarom we een Bert Lezy aan de muur zouden moeten hebben hangen?
Oei… mezelf promoten. Euh… Mijn werk komt heel sterk vanuit een buikgevoel. Er zit een directheid in en tegelijk ook een gelaagdheid. Het is zeker niet intellectualistisch maar als je wat verder kijkt, ontdek je toch heel wat verwijzingen. Ik denk dat mijn werk op het eerste gezicht wat volks lijkt maar dat het je ook toelaat om daarna wat dieper te kijken, zonder dat het pretentieus wordt. Misplaatste ernst is dan ook één van mijn grootste ergernissen. Het is zoals Robert Crumb ooit zei: “It’s only lines on paper, folks.”
Alvast erg bedankt voor het interview, Bert en nog veel succes! De Dictionaire Lezy wordt op 15 april om 15.00 uur voorgesteld in Bar Leon op het Krugerplein in Borgerhout. Er zal een expo met werk van Lezy zijn, die na de boekvoorstelling nog twee weken zal lopen, en een shop met zowel het nieuwe als de oudere boeken. Bert Lezy zal overigens ook ter plaatse zijn om al jouw boeken te personaliseren.
Wij zien jou graag dan!
Hieronder hebben we je alvast van enkele relevante links voorzien om het creatieve reilen en zeilen van Bert Lezy op de voet te volgen.